Pwyntiau allweddol

• Dechreuodd 3,620 o raglenni dysgu prentisiaeth yn Ch2 2024/25 (p), o gymharu â 4,525 yn Ch2 2023/24.
• Ymhlith y Prentisiaethau lefel 3 y gwelwyd y gostyngiadau mwyaf o gymharu â Ch2 y flwyddyn gynt, sy’n ostyngiad o 26%.
• Roedd 205 yn llai o brentisiaethau adeiladu a ddechreuwyd o’i gymharu â Ch2 yn y flwyddyn flaenorol, sy’n ostyngiad o 48%.
• Gofal Iechyd a Gwasanaethau Cyhoeddus oedd y sector eang mwyaf poblogaidd yn Ch2 2024/25 (p) hefo 1,720 raglenni dysgu prentisiaethau yn ddechreuwyd. Roedd 48% o’r holl raglenni dysgu prentisiaethau a ddechreuwyd mewn Gofal Iechyd a Gwasanaethau Cyhoeddus.
• Roedd 62% o raglenni dysgu prentisiaeth wedi’u dechrau gan ddysgwyr benywaidd yn Ch2 2024/25 (p), roedd hyn wedi cynyddu 3 pwynt canran o gymharu â Ch2 2023/24.
• Roedd 42% o raglenni dysgu prentisiaeth wedi’u dechrau gan ddysgwyr 25 i 39 oed yn Ch2 2024/25 (p) o gymharu â 38% yn Ch2 y flwyddyn gynt.
• Roedd 15% o raglenni dysgu prentisiaeth wedi’u dechrau gan ddysgwyr o gefndiroedd lleiafrifol ethnig yn Ch2 2024/25 (p), roedd hyn wedi cynyddu 3 pwynt canran o gymharu â Ch2 2023/24.
• Roedd 13% o raglenni dysgu prentisiaeth wedi’u dechrau yn Ch2 2024/25 (p) gan ddysgwyr a oedd yn nodi bod ganddynt anabledd ac/neu anhawster dysgu, roedd hyn wedi cynyddu 2 pwynt canran o gymharu â Ch2 2023/24.
• Mae 73,795 o brentisiaethau wedi’u dechrau ers Ch4 2020/21, yn rhan o’r cynnydd tuag at darged Llywodraeth Cymru o 100,000 o brentisiaethau.
• Roedd y Rhaglen Lywodraethu’n cynnwys targed i greu 125,000 o brentisiaethau pob oed. Yn ystod cyfarfod Pwyllgor yr Economi, Masnach a Materion Gwledig ar 26 Mehefin 2024, fe gytunodd Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi, Ynni a’r Gymraeg ar darged newydd o 100,000 o brentisiaethau pob oed i gynnal targed tymor blaenorol y Senedd o 100,000.

Nodyn: Mae (p) yn dynodi ffigurau dros dro.

Roedd cyllideb Llywodraeth Cymru ar gyfer prentisiaethau yn y flwyddyn ariannol 2023-24 yn £139m ac yn £144m yn 2024-25 (Ffynhonnell: Cyllideb Derfynol 2023 i 2024 / Cyllideb Derfynol 2024 i 2025).

Yn ystod blynyddoedd blaenorol, roedd cyllid ychwanegol ar gyfer prentisiaethau o Gronfa Gymdeithasol Ewrop (dros £40m yn 2023-24 Drafft Cyllid 2025 i 2026: tystiolaeth i Bwyllgor Economi, Masnach a Materion Gwledig y Senedd). Fe ddaeth hyn i ben erbyn y flwyddyn ariannol 2024-2025.

Dyddiad cau: Dydd Llun 16 Mehefin 2025

Mae’r Pwyllgor Pobl a Diwylliant yn gyfrifol am oruchwylio’r Strategaeth Pobl a Diwylliant, datblygu sefydliadol, llesiant, a chydraddoldeb ac amrywiaeth yn Medr.

Bydd y Pwyllgor yn sicrhau bod y Strategaeth yn cyd-fynd â gweledigaeth a gwerthoedd Medr, a bydd yn monitro ac yn cynghori Bwrdd Medr ynghylch perfformiad y sefydliad yn erbyn y Strategaeth.

Rydym yn chwilio am aelodau annibynnol ag awch am ddatblygu pobl ac amrywiaeth o brofiad o feithrin diwylliant, capasiti a gallu sefydliadol i ddod â safbwynt annibynnol, allanol i waith y Pwyllgor.

Yn ddelfrydol bydd gennych brofiad/cefndir mewn un neu fwy o’r meysydd canlynol:

• datblygu a gweithredu Strategaeth Pobl a Diwylliant
• datblygu pobl ac arweinwyr
• datblygu sefydliadol a rheoli newid
• tâl a chydnabyddiaeth ariannol
• gweithio mewn partneriaeth gymdeithasol gydag undebau llafur

Cefndir

1. Mae Deddf Addysg Drydyddol ac Ymchwil (Cymru) 2022 (‘Y Ddeddf’) yn nodi’r gofynion o ran system reoleiddio newydd ar gyfer darparwyr addysg drydyddol a hyfforddiant yng Nghymru. Cyhoeddwyd yr ymgynghoriad hwn i ateb y gofynion canlynol yn Neddf Addysg Drydyddol ac Ymchwil (Cymru) 2022:

• 27 (5) Amodau Cofrestru Cychwynnol;
• 28 (7) Amodau Cofrestru Parhaus Cyffredinol;
• 50 (4) Fframweithiau Sicrhau Ansawdd; a
• 81 (3) Datganiad ar Swyddogaethau Ymyrryd.

Trosolwg

2. Mae’r ymgynghoriad hwn yn ceisio barn pobl ynglŷn â’r canlynol ar gyfer Medr:

• Dull Rheoleiddio arfaethedig, sy’n nodi sut yr ydym yn cynnig gweithredu fel rheoleiddiwr cymesur a seiliedig-ar-risg, a Phwerau Ymyrryd arfaethedig, sy’n darparu datganiad o’n pwerau ymyrryd a sut y gallai’r pwerau hynny gael eu defnyddio (Atodiad A).
• Fframwaith Rheoleiddio arfaethedig sy’n cynnwys rhan gyntaf o’r Amodau Cofrestru a’r Amodau Cyllid drafft; canllawiau ynghylch y gofynion ar gyfer cydymffurfio; gwybodaeth am drefniadau ar gyfer monitro parhaus; a’r broses ar gyfer sut y mae’n rhaid adrodd am ddigwyddiadau, a’r math o ddigwyddiadau y mae’n rhaid adrodd amdanynt, wrth Medr (Atodiad B).
• Fframwaith Ansawdd arfaethedig, sy’n tanategu gofynion yr amod a’r trefniadau monitro sy’n ymwneud ag ansawdd (Atodiad C).

Dull Ymgynghori

3. Gwahoddir ymatebion i’r ymgynghoriad trwy ein harolwg ar-lein. Mae’r cwestiynau a amlinellir yn y ddogfen ymgynghoriad (Cyhoeddiad Medr/2025/02) yn darparu amlinelliad o strwythur bras yr arolwg. Bydd rhai agweddau ar yr arolwg yn fwy perthnasol i wahanol fathau o ddarparwr yn y sector trydyddol – bydd y cwestiynau’n eich tywys trwy hyn, a bydd gan ddefnyddwyr y gallu i gadw eu hymatebion a dychwelyd atynt.

Digwyddiadau

4. Yn ystod y cyfnod ymgynghori byddwn yn cynnal dau ddigwyddiad ar-lein a fydd yn rhoi cyfle i glywed gan ein staff am ddatblygiad y system newydd a’r cwestiynau allweddol yr ydym yn eu gofyn i’r holl ddarparwyr a rhanddeiliaid yn ein hymgynghoriad. Bydd y naill ddigwyddiad a’r llall yn darparu trosolwg eang o’r datblygiadau, ond bydd ffocws gwahanol i’r naill a’r llall:

• Digwyddiad 1: 03 Mehefin 2025 (Dull rheoleiddio a phwerau ymyrryd – deall ein dull o gyflawni ein gweithgareddau rheoleiddio a sut y gallem ymyrryd pan fo pethau’n mynd o chwith; a’n fframwaith Ansawdd – fframwaith ansawdd a gwella’n barhaus ar gyfer y sector addysg drydyddol gyfan.) Gwyliwch y digwyddiad ymgynghori.
• Digwyddiad 2: 10 Mehefin 2025 (Fframwaith rheoleiddio – archwilio ein hamodau cofrestru a’n hamodau cyllid rheoleiddiol)

I gadarnhau eich presenoldeb, cofrestrwch trwy ein tudalen Eventbrite os gwelwch yn dda.

Amserlen

5. Gwahoddir rhanddeiliaid i gyflwyno ymatebion ymgynghori trwy ein harolwg erbyn 5pm ar 18 Gorffennaf 2025.

6. Bydd ymgynghori pellach yn digwydd yn hwyrach yn 2025 ar y system reoleiddio newydd yn ei chyfanrwydd gan gynnwys yr elfennau hynny nad ydynt wedi eu cynnwys yn yr ymgynghoriad hwn sydd wrthi’n cael eu datblygu ar hyn o bryd.

7. I gael rhagor o wybodaeth, cysylltwch â [email protected].

Nodyn

Cafodd y naratif yn adran ‘Gwariant’ y cyhoeddiad hwn ei ddiweddaru ar 21 Mai 2025 er mwyn rhoi mwy o eglurder ynglŷn â graddfa’r addasiadau cyfrifyddu technegol nad ydynt yn ymwneud ag arian parod i ddarpariaethau pensiwn, a chostau ailstrwythuro nad ydynt wedi’u cynnwys yn y gwariant sylfaenol.  Rydym hefyd wedi cynnwys brawddeg i ddangos sut y bydd sefyllfa sylfaenol sefydliadau addysg uwch yng Nghymru yn newid os caiff costau ailstrwythuro eu cynnwys. Nid yw’r diweddariad hwn yn effeithio ar y ffigurau a gyhoeddwyd yn wreiddiol.

Incwm

• Adroddwyd fod cyfanswm incwm sefydliadau addysg uwch Cymru’n £1.98bn yn 2023/24, yr un faint ag yn 2022/23.

Siart 1: Dadansoddiad o incwm sefydliadau addysg uwch Cymru

• Fe gynyddodd incwm trwy ffioedd dysgu a chontractau addysg 5% i £1.11bn yn 2023/24. Roedd ffioedd dysgu a chontractau addysg yn rhoi cyfrif am 56% o incwm yn 2023/24.

• Roedd grantiau gan gyrff cyllido’n rhoi cyfrif am 14% (£276m) o incwm sefydliadau addysg uwch Cymru yn 2023/24. Gostyngodd incwm o grantiau gan gyrff cyllido 15% rhwng 2022/23 a 2023/24. Yn ogystal â chyllid gan Medr, gall grantiau gan gyrff cyllido gynnwys cyllid ar gyfer sefydliadau addysg bellach mewn grwpiau addysg uwch, a pheth cyllid arall gan Lywodraeth y DU a delir trwy Medr.

• Roedd grantiau a chontractau ymchwil yn 12% (£239m) o incwm sefydliadau addysg uwch Cymru yn 2023/24. Fe ostyngodd incwm o grantiau a chontractau ymchwil 12% rhwng 2022/23 a 2023/24.

Gwariant

• Cyfanswm gwariant sylfaenol sefydliadau addysg uwch yng Nghymru yn 2023/24 oedd £2.04bn, sydd 4% yn fwy na chyfanswm y gwariant sylfaenol yn 2022/23 (£1.96bn). Nid yw’r gwariant sylfaenol yn cynnwys addasiadau cyfrifyddu technegol nad ydynt yn ymwneud ag arian parod i ddarpariaethau pensiwn gwerth £380m (2022/23 – £73m) a fyddai, o’u cynnwys, yn lleihau cyfanswm y gwariant, gan roi adlewyrchiad ffug o gostau’r sector. Gwnaeth gwelliannau yn y farchnad ehangach gynyddu gwerth cynlluniau pensiwn, felly, yn 2023/24, roedd angen neilltuo llai ar gyfer newidiadau posibl yn y dyfodol. Nid yw’r gwariant sylfaenol ychwaith yn cynnwys costau ailstrwythuro o £16m (2022/23 – £1m) nad ydynt, wrth natur, yn rhan o wariant gweithredol rheolaidd.

• Sefyllfa weithredu sylfaenol sefydliadau addysg uwch yng Nghymru (cyfanswm yr incwm llai cyfanswm y gwariant sylfaenol fel y’i diffinnir uchod) yn 2023/24 oedd diffyg o £61m (2022/23 – gwarged o £21m). Diffyg o £77m fyddai’r sefyllfa sylfaenol gan gynnwys costau ailstrwythuro (2022/23 – gwarged o £22m).

• Roedd cyfanswm gwariant sefydliadau addysg uwch Cymru (gan gynnwys addasiadau a chostau ailstrwythuro) yn 2023/24 yn £1.68bn, 11% yn is na ffigwr 2022/23, sef £1.89bn.

Siart 2: Dadansoddiad o wariant sefydliadau addysg uwch Cymru

• Roedd cynnydd o 6% mewn costau staff (heb gynnwys newidiadau i ddarpariaethau pensiwn ac addasiadau pensiwn) o £1.05bn yn 2022/23 i £1.11bn yn 2023/24. Nodyn: mae hyn yn wahanol i sut y mae’r data wedi cael ei ddarparu mewn fersiynau blaenorol o’r datganiad hwn lle’r oedd newidiadau i ddarpariaethau pensiwn ac addasiadau pensiwn yn cael eu cynnwys gyda’r costau staff.

Data

Mae ffigyrau 2023/24 ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben ar 31 Gorffennaf 2024 ac mae ffigyrau 2022/23 ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben ar 31 Gorffennaf 2023.

Y ffigyrau ar gyfer 2022/23 yn y datganiad hwn yw’r gwerthoedd wedi’u hailddatgan a gasglwyd wrth gasglu cofnod cyllid 2023/24. Mae hyn yn golygu y gall ffigyrau 2022/23 fod yn wahanol i’r hyn a gyhoeddwyd yn flaenorol gan bod darparwyr yn gallu diwygio’r rhain os oes angen.

Gellir dod o hyd i’r data ar wefan Data Agored HESA sydd hefyd yn cynnwys data ar gyfer darparwyr unigol.

Prif bwyntiau

Addysg gyffredinol (Safon Uwch)

• Mae deilliannau o ran graddau’n dal i fod yn uwch na chyn y pandemig, ond roedd gostyngiad yng nghyfrannau’r dysgwyr a enillodd o leiaf dair A ac o leiaf thair C o’i gymharu â 2022/23.
• Roedd cynnydd bach yng nghyfraddau cwblhau Safon UG a gostyngiad bach yng nghyfran y dysgwyr a aeth ymlaen i’w hail flwyddyn o Safon Uwch o’i gymharu â 2022/23.
• Roedd dysgwyr a oedd yn gwneud Mathemateg, Cemeg, Ffiseg a Bioleg yn arbennig o debygol o gael graddau uchel.
• Roedd gan ddysgwyr benywaidd ddeilliannau gwell na dysgwyr gwrywaidd mewn rhaglenni addysg gyffredinol, heblaw am ddysgwyr a enillodd dair A*.
• Aeth 51% o’r dysgwyr benywaidd a wnaeth UG ymlaen i ennill o leiaf tair C mewn Safon Uwch, o’i gymharu â 40% o ddysgwyr gwrywaidd.
• Aeth 48% o ddysgwyr UG 16 oed ymlaen i ennill o leiaf tair C mewn Safon Uwch, o’i gymharu â 22% o ddysgwyr hŷn.  
• Roedd dysgwyr o gefndiroedd amddifadus yn llai tebygol o gwblhau eu Safon Uwch ac yn llai tebygol o gael graddau uchel os oeddent yn gwneud.
• Roedd gan ddysgwyr o gefndir Du, Affricanaidd, Caribïaidd, Du Prydeinig neu Ddu Cymreig ddeilliannau Safon Uwch is fel rheol na grwpiau ethnig eraill, ond dyma oedd yr unig grŵp ethnig lle gwelwyd cynnydd o ran ennill o leiaf dair A o’i gymharu â 2022/23.

Addysg alwedigaethol

• Fe wnaeth deilliannau galwedigaethol ar yr holl lefelau rhaglenni wella yn 2023/24. Fe barhaodd yr adferiad o’r gostyngiad mewn deilliannau yn dilyn pandemig y coronafeirws (Covid-19) ac mae deilliannau ar lefelau 1 i 3 bellach yn gyson fwy neu lai â’r ffigyrau cyn y pandemig.
• Mae cyfraddau cwblhau a llwyddiant ar gyfer rhaglenni galwedigaethol ar lefel mynediad ill dwy 3 phwynt canran yn uwch na chyn y pandemig.
• Mae cyfran y dysgwyr na wnaethant gwblhau eu rhaglen oherwydd ‘Rhesymau personol’ wedi aros yn llonydd. Fe wnaeth llai o ddysgwyr beidio â chwblhau eu rhaglen oherwydd ‘Methu’.
• Gwelwyd cynnydd o 10 pwynt canran mewn dysgwyr na wnaethant gwblhau eu rhaglen oherwydd rhesymau ‘Eraill’ o’i gymharu â 2022/23.
• Roedd gan ddysgwyr galwedigaethol a oedd yn gysylltiedig â phrofiadau o amddifadedd ddeilliannau is na’r rhai nad oeddent yn gysylltiedig â phrofiadau o amddifadedd, ond roedd y berthynas yn llai cryf nag mewn addysg gyffredinol.
• Nid oedd unrhyw fwlch rhwng y rhywiau mewn cyfraddau llwyddiant ar gyfer rhaglenni galwedigaethol.

Bagloriaeth Cymru

• Roedd deilliannau ar gyfer Bagloriaeth Cymru’n uwch na 2022/23 ar gyfer dysgwyr ar raglenni addysg gyffredinol a galwedigaethol, ac eithrio ar gyfer cyfrannau’r dysgwyr galwedigaethol a enillodd raddau A*, A* i A ac A* i B yn y Dystysgrif Her Sgiliau, a oedd ychydig yn is neu’n dal i fod yr un fath.

Crynodeb o fesurau cyflawniad yn ôl blwyddyn academaidd, rhwng mis Awst 2022 a mis Gorffennaf 2024

Pwyntiau allweddol

• Dechreuodd 7,185 o raglenni dysgu prentisiaeth yn Ch1 2024/25, o gymharu â 8,145 yn Ch1 2023/24. Mae hwn yn ostyngiad o 12% yn nifer y prentisiaethau a ddechreuwyd.
• Mae’r gostyngiad yn nifer y dechreuadau yn cyd-daro â gostyngiad mewn cyllid prentisiaethau yng nghyllideb 2024-25, yn dilyn colli cyfraniadau o Gronfa Gymdeithasol Ewrop. Dechreuwyd cyflwyno newidiadau i ddarpariaeth o fis Tachwedd 2023, wrth ddisgwyl am y gyllideb.
• Ymhlith y Prentisiaethau Uwch y gwelwyd y gostyngiadau mwyaf o gymharu â Ch1 y flwyddyn gynt.
• Gofal Iechyd a Gwasanaethau Cyhoeddus oedd y sector eang mwyaf poblogaidd yn Ch1 2024/25 hefo 2,210 raglenni dysgu prentisiaethau yn ddechreuwyd. Roedd 31% o’r holl raglenni dysgu prentisiaethau a ddechreuwyd mewn Gofal Iechyd a Gwasanaethau Cyhoeddus.
• Roedd 53% o raglenni dysgu prentisiaeth wedi’u dechrau gan ddysgwyr gwrywaidd yn Ch1 2024/25, roedd hyn wedi gostwng 1 pwynt canran o gymharu â Ch1 2023/24.
• Roedd 34% o raglenni dysgu prentisiaeth wedi’u dechrau gan ddysgwyr iau nag 19 oed yn Ch1 2024/25 o gymharu â 35% yn Ch1 y flwyddyn gynt.
• Roedd 12% o raglenni dysgu prentisiaeth wedi’u dechrau gan ddysgwyr o gefndiroedd lleiafrifol ethnig yn Ch1 2024/25, roedd hyn wedi cynyddu 3 pwynt canran o gymharu â Ch1 2023/24.
• Roedd 12% o raglenni dysgu prentisiaeth wedi’u dechrau yn Ch1 2024/25 gan ddysgwyr a oedd yn nodi bod ganddynt anabledd ac/neu anhawster dysgu, dim newid o Ch1 2023/24.
• Mae 70,110 o brentisiaethau wedi’u dechrau ers Ch4 2020/21, yn rhan o’r cynnydd tuag at darged Llywodraeth Cymru o 100,000 o brentisiaethau.
• Roedd y Rhaglen Lywodraethu’n cynnwys targed i greu 125,000 o brentisiaethau pob oed. Yn ystod cyfarfod Pwyllgor yr Economi, Masnach a Materion Gwledig ar 26 Mehefin 2024, fe gytunodd Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi, Ynni a’r Gymraeg ar darged newydd o 100,000 o brentisiaethau pob oed i gynnal targed tymor blaenorol y Senedd o 100,000.

Ym mis Medi 2024, cyhoeddwyd y byddai cofnod myfyrwyr HESA yn cael ei ehangu i gasglu data ar fyfyrwyr TNE a dyfarniadau yn y DU yn unig ar sail unigol o 2026/27. Y nod oedd cael gwell dealltwriaeth o’r ddarpariaeth hon i ddibenion ansawdd a rheoleiddio.

Nid yw Medr bellach yn mynnu bod darpariaeth TNE a dyfarniad yn y DU yn unig yn cael eu casglu ar gofnod myfyrwyr HESA o 2026/27 ac mae’n gohirio’r gofyniad i ddychwelyd y data hyn i Jisc ar sail unigol, nes y clywir yn wahanol. Yn lle hynny, rydym yn ei gwneud yn ofynnol i ddarparwyr ddychwelyd data TNE ar Gofnod Alltraeth Cyfun (AOR) HESA sydd wedi’i ehangu o 2026/27.

Mabwysiadwyd y dull hwn i gydnabod y byddai dychwelyd y data hyn ar sail unigol yn arbennig o heriol ar hyn o bryd, ac ar sail canlyniadau’r adolygiad annibynnol o weithrediad Dyfodol Data. Mae hefyd yn golygu y gallwn ganolbwyntio ar weithredu’r trefniadau i gasglu data myfyrwyr yn ystod y flwyddyn yn llwyddiannus.

Rydym wedi ysgrifennu at ddarparwyr i roi gwybod iddynt am y newid hwn.

Am ragor o wybodaeth, cysylltwch ag [email protected].

Mae gwybodaeth am Jisc a chofnod myfyrwyr HESA ar gael ar wefan HESA.

Cofrestriadau yn Narparwyr Addysg Uwch (DAUwyr) Cymru

• Roedd 150,680 o gofrestriadau yn DAUwyr Cymru yn 2023/24, 2% yn llai na’r 154,385 yn 2022/23.
• Fe ostyngodd nifer y cofrestriadau ar lefel israddedig lai nag 1%; o 111,745 yn 2022/23 i 111,320 yn 2023/24.
• Fe ostyngodd nifer y cofrestriadau ar lefel ôl-radd 8%; o 42,640 yn 2022/23 i 39,360 yn 2023/24. 
• Roedd 35% o fyfyrwyr ôl-radd yn astudio’n rhan-amser, o’i gymharu â 25% o israddedigion.
• Y grŵp pynciau mwyaf poblogaeth yn DAUwyr Cymru ar lefel israddedig ac ôl-radd yn 2023/24 oedd Busnes a rheoli.

Demograffeg

• Roedd 57% o gofrestriadau yn 2023/24 yn rhai gan fyfyrwyr benywaidd, yr un gyfran ag yn 2022/23.
• Roedd 20% o gofrestriadau yn 2023/24 yn rhai gan fyfyrwyr ag anabledd hysbys. Roedd hyn yn gynnydd o’i gymharu ag 17% yn y flwyddyn flaenorol.
• O’r myfyrwyr o’r DU y mae eu hethnigrwydd yn hysbys, roedd 16% o gofrestriadau yn 2023/24 yn rhai gan fyfyrwyr o gefndir ethnig leiafrifol. Mae hyn yn gynnydd o’i gymharu ag 14% yn 2022/23.
• Roedd 46% o gofrestriadau yn DAUwyr Cymru yn 2023/24 yn rhai gan fyfyrwyr yr oedd eu cyfeiriad parhaol ar adeg mynediad i’w cwrs yn gyfeiriad yng Nghymru. Roedd 35% arall o weddill y DU, 1% o’r UE ac roedd 17% o wledydd eraill.

Myfyrwyr sy’n hanu o Gymru a oedd wedi’u cofrestru yn Narparwyr Addysg Uwch (DAUwyr) y DU

• Roedd 103,185 o gofrestriadau gan fyfyrwyr o Gymru yn Narparwyr Addysg Uwch (DAUwyr) y DU yn 2023/24, 5% yn llai nag yn 2022/23. 
• Roedd 83,350 o’r cofrestriadau hyn ar lefel israddedig yn 2023/24, 3% yn llai nag yn 2022/23. Roedd 32% o fyfyrwyr israddedig yn astudio’n rhan-amser.
• Roedd 19,840 o’r cofrestriadau hyn ar lefel ôl-radd yn 2023/24, 10% yn llai nag yn 2022/23. Roedd 61% o fyfyrwyr ôl-radd yn astudio’n rhan-amser.

Demograffeg

• Roedd 62% o fyfyrwyr sy’n hanu o Gymru’n fyfyrwyr benywaidd, yr un gyfran ag yn  2022/23.
• Roedd gan 23% o fyfyrwyr sy’n hanu o Gymru anabledd hysbys yn 2023/24, sy’n gynnydd o’i gymharu â 21% yn 2022/23.
• O’r myfyrwyr y mae eu hethnigrwydd yn hysbys, roedd 11% o fyfyrwyr sy’n hanu o Gymru yn 2023/24 o gefndir ethnig leiafrifol, sy’n gynnydd o’i gymharu â 10% yn 2022/23.
• Fe ostyngodd nifer y cofrestriadau israddedig amser llawn o’r ardaloedd mwyaf amddifadus yng Nghymru (Cwintel 1 Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymru (MALlC) 2019) 6%, o 9,940 o gofrestriadau yn 2022/23 i 9,385 o gofrestriadau yn 2023/24.
• Fe ostyngodd nifer y cofrestriadau israddedig amser llawn o’r ardaloedd lleiaf amddifadus yng Nghymru (Cwintel 5 MALlC 2019) 2% (o 15,195 o gofrestriadau yn 2022/23 i 14,855 o gofrestriadau yn 2023/24).

Llifoedd myfyrwyr amser llawn dros y ffin yn 2023/24

• Mae Cymru’n fewnfudwr net myfyrwyr amser llawn o weddill y DU. 
• Roedd 45,045 o fyfyrwyr amser llawn o wledydd eraill y DU yn DAUwyr Cymru, o’i gymharu â 27,785 o fyfyrwyr amser llawn o Gymru’n astudio mewn DAUwyr yng ngweddill y DU.
• Roedd 44% o israddedigion amser llawn o Gymru’n astudio mewn gwledydd eraill yn y DU. Roedd 38% o fyfyrwyr ôl-radd amser llawn o Gymru’n astudio mewn gwledydd eraill yn y DU.

Mae fframwaith y DU ar gyfer ymddygiad a llywodraethu da ym maes ymchwil wedi cael ei ail-lansio heddiw yn dilyn ymgynghoriad ac adolygiad ar ran y sector addysg uwch ac ymchwil.

Mae’r Concordat i Gefnogi Uniondeb Ymchwil wedi darparu fframwaith a dogfen gyfeirio ymarferol ar uniondeb ymchwil yn y DU i ymchwilwyr, cyflogwyr ymchwilwyr a noddwyr ymchwil ers 2012.

Er nad oes unrhyw newid i strwythur a gofynion sylfaenol y Concordat, ac ynddo bum ymrwymiad a phum egwyddor creiddiol, mae’r adolygiad wedi sicrhau ei fod yn parhau i fod:

• yn berthnasol yn sgil datblygiadau diweddar ym maes ymchwil yn y DU ac yn rhyngwladol, gan gynnwys datblygiadau technolegol.
• wedi’i alinio’n briodol â fframweithiau rhyngwladol ar gyfer llywodraethu ymchwil i gefnogi ymchwil a wneir mewn cyd-destunau rhyngwladol.
• mor ddefnyddiol ac ymarferol ag sy’n bosibl.

Mae Grŵp Llofnodwyr y Concordat Uniondeb Ymchwil (RICS), sy’n cynnwys Medr, a Phwyllgor Uniondeb Ymchwil y DU, wedi cytuno ar y Concordat a’r diweddariadau.

Ceir crynodeb o’r ymgynghoriad a’r newidiadau a wnaed mewn ymateb i hynny ar wefan UKCORI.

Dylai sefydliadau sy’n llunio datganiadau blynyddol yn rhan o’u hymrwymiad i’r Concordat ddefnyddio’r cynnwys diwygiedig erbyn mis Ebrill 2026; a pharhau i ddefnyddio’r templed adrodd datganiad blynyddol presennol.

Notes

• Gwybodaeth bellach: Y Concordat i Gefnogi Uniondeb Ymchwil – UKCORI
• Mae Pwyllgor Uniondeb Ymchwil y DU bellach yn darparu rôl letyol ac ysgrifenyddol i’r Concordat i Gefnogi Uniondeb Ymchwil a Grŵp Llofnodwyr y Concordat Uniondeb Ymchwil (RICS).
• Mae’r Pwyllgor yn gweithio’n agos gyda Grŵp RICS i gynllunio’r camau nesaf ac i gefnogi’r sector ymchwil i barhau i wella arferion yn gysylltiedig ag uniondeb.

Prif bwyntiau

• Fe astudiodd 4% o fyfyrwyr o leiaf un credyd yn Gymraeg yn 2022/23.
• Gostyngodd nifer y myfyrwyr a astudiodd o leiaf un credyd yn Gymraeg 3% o’i gymharu â 2021/22 a 5% o’i gymharu â 2020/21. Fodd bynnag, roedd yn dal i fod yn nifer uwch nag yn y tair blynedd cyn 2020/21.
• Gostyngodd cyfran y myfyrwyr a astudiodd o leiaf 5 credyd yn Gymraeg i 3% yn 2022/23, a oedd yn is nag yn unrhyw un o’r pum mlynedd flaenorol. Gostyngodd cyfran y myfyrwyr a astudiodd o leiaf 120 o gredydau yn Gymraeg islaw 1% yn 2022/23, a oedd yn is nag unrhyw un o’r pum mlynedd flaenorol.
• Fe astudiodd mwy na dwywaith cymaint o fyfyrwyr benywaidd o leiaf 1 credyd yn Gymraeg o’u cymharu â myfyrwyr gwrywaidd.
• Addysg a hyfforddiant oedd y pwnc modiwl â’r nifer uchaf a’r gyfran fwyaf o fyfyrwyr yn astudio o leiaf un credyd yn Gymraeg.
• Roedd yn hysbys bod 13% o’r myfyrwyr a oedd yn hanu o Gymru’n siaradwyr Cymraeg rhugl yn 2022/23.
• Fe gynyddodd nifer y staff addysgu a oedd wedi eu contractio i addysgu yn Gymraeg 1% i 565 yn 2022/23 ar ôl gostwng o un flwyddyn i’r llall ers 2018/19.