Ehangu’r ddarpariaeth prentisiaethau iau ledled Cymru

Mae rhagor o ddisgyblion blwyddyn 10 a blwyddyn 11 yn mynd i gael budd o ddarpariaeth prentisiaethau iau yng Nghymru, gyda chynnydd o 50% mewn cyllid.

Mae prentisiaethau iau’n sicrhau bod dysgwyr a fyddai fel arall yn gallu wynebu risg o ymddieithrio oddi wrth addysg yn cael llwybr ystyrlon at addysg bellach, prentisiaethau a chyflogaeth. 

Trwy Medr, mae Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi £600k mewn prentisiaethau iau eleni, sydd wedi helpu i gynorthwyo Grŵp Llandrillo Menai a Choleg y Cymoedd i gynnig llwybrau prentisiaethau iau galwedigaethol ochr yn ochr â phum coleg arall ledled Cymru.

Fe wnaeth adolygiad gan Estyn ym mis Mai 2024 amlygu llwyddiant prentisiaethau iau o ran cefnogi dysgwyr. 

Mae Medr wedi cydweithio’n agos gyda cholegau addysg bellach i ddarparu ar gyfer ehangu prentisiaethau iau i mewn i ddau goleg yn rhagor, gan gynyddu’r ddarpariaeth a’r dewis i ddysgwyr ifainc yng Nghymru.

Mae’r rhaglen yn cynnig addysg sy’n gysylltiedig â gwaith gyda phrofiad gwaith yn gynwysedig. Mae hyn ochr yn ochr â chwrs Lefel 2 sy’n gyfwerth â phedwar neu bum TGAU, mewn ystod o lwybrau galwedigaethol, ynghyd â mathemateg a Chymraeg/Saesneg.

Wedi i Lywodraeth Cymru ofyn iddynt ehangu’r rhaglen ymhellach, gyda chyllid ychwanegol o £200k eleni, bu Medr yn cydweithio’n agos gyda Choleg y Cymoedd a Grŵp Llandrillo Menai i roi cymorth i sefydlu darpariaeth a rhaglenni ar gyfer prentisiaethau iau eleni. Yn awr byddant yn ymuno â’r pum coleg ledled Cymru sydd eisoes yn darparu prentisiaethau iau.

Yn awr bydd Coleg y Cymoedd yn cynnig dewis o dri llwybr ar wahân i ddysgwyr ar ei gampws yn y Rhondda: y cyfryngau creadigol, gwallt a harddwch, a lletygarwch ac arlwyo

Eglurodd Nathan Prygodzicz, Pennaeth Ysgol Gymunedol Glynrhedynog:

“Mae Ysgol Gymunedol Glynrhedynog wrth ei bodd i fod yn rhan o gynllun peilot ar gyfer prentisiaethau iau arloesol sy’n cynnwys ysgolion RhCT a Choleg y Cymoedd. Mae gweithio mewn partneriaeth i ehangu’r cyfleoedd y gallwn eu darparu i’n disgyblion wedi bod fel chwa o awyr iach.

“Mae ystod o lwybrau galwedigaethol newydd, cyffrous sy’n ategu ein harlwy 14-16 bresennol wedi cael eu derbyn yn ddiolchgar gan y disgyblion a dargedir a’u rhieni. Mae eisoes wedi cael effaith sylweddol ar les, ymgysylltiad a phresenoldeb disgyblion, ac rydym yn hyderus, trwy barhau i weithio mewn partneriaeth, y gallwn barhau i ddarparu’r cyfleoedd bywyd a chyflogaeth gorau i grŵp o ddisgyblion a oedd wedi ymddieithrio o fewn yr amgylchedd ysgol ‘arferol’.”

  Mae Izzy yn un o’r myfyrwyr sydd wedi cael budd o’r cynllun, ac meddai:

“Cyn y ddarpariaeth hon ro’n i’n dianc rhag gwersi ac yn peidio â chael addysg. Ro’n i’n hen law ar ddianc rhag gwersi ac ni chefais erioed fy nal.

“Yn awr mae cyrraedd ar amser o bwys i mi, mae gen i hyder, ac mae arnaf eisiau llwyddo yn fy nghyrsiau TGAU. Rwyf wedi gwneud ffrindiau hefyd – doedd gen i byth ffrindiau o’r blaen, dim ond cyd-fyfyrwyr oedd yn dianc rhag gwersi gyda mi.

“Rwyf wedi llwyddo i gael y canlyniad gorau i mi ei gael erioed mewn mathemateg, diolch i fod yma. Hwnnw oedd y tro cyntaf i mi fod yn falch o ddangos fy nghanlyniadau i’m rhieni.”

Meddai Paul Flanagan, Pennaeth Coleg Llandrillo:

“Mae’r cynllun peilot prentisiaethau iau eisoes wedi dangos yr effaith aruthrol y gall y rhaglen ei chael ar ddysgwyr a’u teuluoedd – mae’r ymgysylltiad, y presenoldeb a’r gwaith galwedigaethol o ansawdd da yr ydym yn eu gweld yn ysbrydoledig, gyda phobl ifanc eisoes yn siarad yn hyderus am eu camau nesaf a’u gyrfaoedd yn y dyfodol mewn sectorau y mae arnynt wir angen eu sgiliau.

“Ni fyddai dim o hyn wedi bod yn bosibl heb gymorth Medr, ein hysgolion lleol, a’r awdurdod lleol. Mae’n dangos yr hyn y gellir ei gyflawni pan ydym yn cydweithio gyda ffocws clir ar roi dysgwyr yn gyntaf.”

Ychwanegodd Aled Jones Griffith, Prif Weithredwr Grŵp Llandrillo Menai:

“Mae’r rhaglen prentisiaethau iau’n hollbwysig i sicrhau bod dysgwyr o bob cefndir ac o bob gallu academaidd yn cael y cyfle i ddatblygu sgiliau a fydd yn agor drysau i yrfaoedd yn y dyfodol. Mae’r rhaglen yn rhoi sylfaen gref i ddysgwyr ifainc allu camu ymlaen at astudiaethau amser llawn ac, yn y pen draw, at gyflogaeth werthfawr.

“Rydym yn falch o fod yn cyflwyno’r ddarpariaeth drawsnewidiol hon a gallwn eisoes weld yr effaith gadarnhaol tu hwnt y mae’n ei chael ar fywydau pobl ifanc.”

Ac mae’r manteision i’w gweld yn glir gan rieni hefyd, gyda Rachael yn dweud:

“Rwyf wedi gweld gwahaniaeth ynddo’n barod. Mae’n mwynhau cael ei drin fel oedolyn ifanc.

“Mae’r ardal ymlacio wedi ei helpu i reoli ei ymddygiad, yn enwedig os yw’n teimlo wedi’i orlethu. Cyflwynir y sesiynau mewn ffordd sy’n golygu bod ganddo amser i ystyried yr hyn y mae wedi’i ddysgu. Mae arno eisiau dod i’r coleg ac mae’n codi’n gynharach na fi bob dydd.

“Am y tro cyntaf, mae’n dweud wrthym am yr hyn y mae wedi bod yn ei wneud yn ystod y dydd. Mae’n bod yn wirioneddol agored gyda mi. Rwy’n teimlo bod y cwrs wedi rhoi ymdeimlad o bwrpas iddo – mae i’w weld gymaint yn fwy sionc. Gallaf uniaethu â’r newid ynddo gan bod pobl yn syml yn dysgu mewn ffyrdd gwahanol.”

Wrth groesawu’r ddarpariaeth ehangach, dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg, Lynne Neagle:

“Rwy’n falch fy mod wedi cael y cyfle i ymweld â cholegau sy’n darparu’r rhaglen prentisiaethau iau ac i glywed gan y bobl ifanc am yr effaith gadarnhaol y mae’r rhaglen yn ei chael.

“Mae cydweithio’n allweddol i lwyddiant prentisiaethau iau, gydag ysgolion, colegau ac awdurdodau lleol yn cydweithio i greu cyfleoedd i bobl ifanc. Mae’n dda gen i weld y ddarpariaeth yn cael ei hehangu yn awr i ddau goleg newydd, ac fe hoffwn ddiolch i Grŵp Llandrillo Menai a Choleg y Cymoedd am eu gwaith.

“Mae’r hyfforddiant galwedigaethol y gall pobl ifanc ei wneud trwy brentisiaeth iau’n amrywiol ac yn darparu sgiliau gwych a all helpu pobl ifanc i gamu ymlaen at gwrs galwedigaethol neu brentisiaeth uwch. Yn hollbwysig, mae prentisiaethau iau’n cynorthwyo dysgwyr a allai fod wedi rhoi’r gorau i addysg neu hyfforddiant fel arall, ymgysylltu’n llawn a cheisio ehangu eu taith ddysgu ar ôl 16.”

Bydd Medr yn parhau i weithio gyda cholegau eraill ledled Cymru i archwilio ffyrdd eraill o gynyddu ac ehangu darpariaeth ar gyfer blwyddyn academaidd 2026/27.