Cynllun Strategol drafft 2025-2030

Mae’r Cynllun Strategol yn disgrifio ein hymateb arfaethedig i’r datganiad o flaenoriaethau strategol ar gyfer addysg drydyddol ac ymchwil ac arloesi gan Lywodraeth Cymru. Mae hefyd yn ystyried y gofynion deddfwriaethol a osodwyd arnom yn Neddf Addysg Drydyddol ac Ymchwil (Cymru) 2022. Mae’n amlinellu nodau ac ymrwymiadau strategol arfaethedig, ac yn disgrifio’r ffordd y mae arnom eisiau gweithio i’w cyflawni.

Ymatebwch i’n ymgynghoriad

Rhagair

Mae’n bleser gennym gyflwyno’r Cynllun Strategol (“y Cynllun”) ar gyfer y Comisiwn Addysg Drydyddol ac Ymchwil – Medr – ar gyfer 2025-2030.

Mae’r Cynllun yn disgrifio ein hymateb arfaethedig i’r datganiad o flaenoriaethau strategol ar gyfer addysg drydyddol ac ymchwil ac arloesi gan Lywodraeth Cymru. Mae hefyd yn ystyried y gofynion deddfwriaethol a osodwyd arnom yn Neddf Addysg Drydyddol ac Ymchwil (Cymru) 2022. Mae’n amlinellu nodau ac ymrwymiadau strategol arfaethedig, ac yn disgrifio’r ffordd y mae arnom eisiau gweithio i’w cyflawni.

Fe’i siapiwyd gan y sector yr ydym yn ei gyllido a’i reoleiddio. Rydym wedi gweithio gyda phartneriaid ledled Cymru i wrando ar eu barn a’i hadlewyrchu yn ein Cynllun pryd bynnag y gallwn. Fe’i siapiwyd hefyd gan yr arbenigedd sydd gennym ar draws ein sefydliad.

Mae’n nodi dechrau dull newydd yng Nghymru; nad yw wedi’i ddatgysylltu oddi wrth y gorffennol, ond sy’n ceisio adeiladu a gwella arno.

Nid yw’r broses o greu corff hyd braich newydd i gyllido a rheoleiddio’r sector addysg drydyddol ac ymchwil wedi digwydd dros nos. Mae’r Cynllun hwn yn benllanw ar flynyddoedd o waith a phroses hir o newid. Mae sicrhau bod y newid hwnnw’n digwydd yn esmwyth yn dal i fod yn flaenoriaeth i ni ac mae’r Cynllun yn adlewyrchu hynny.

Eto mae angen i ni hefyd gofleidio’r cyfleoedd y gall y newid hwn eu dwyn:

  • Sector mwy cydgysylltiedig a chynhwysol, gyda llwybrau mwy eglur a mwy hyblyg i ddysgwyr ddysgu ar y lefel ac yn y lle sydd orau iddynt hwy.
  • Sector cydweithredol sy’n ymegnïo i sicrhau rhagoriaeth, gyda darparwyr yn cael eu hannog i ganolbwyntio ar eu cryfderau ac ar ddysgu a deilliannau o’r ansawdd gorau.Sector cydweithredol sy’n ymegnïo i sicrhau rhagoriaeth, gyda darparwyr yn cael eu hannog i ganolbwyntio ar eu cryfderau ac ar ddysgu a deilliannau o’r ansawdd gorau.
  • A sector sy’n diwallu anghenion cymdeithas ac economi Cymru, gan greu gweithlu medrus a chwarae ei ran i leihau nifer y bobl nad ydynt mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant.

Y Cynllun hwn yw’r cam cyntaf tuag at wireddu’r weledigaeth hirdymor uchelgeisiol honno. Rydym wedi gweithio gyda phartneriaid i lunio’r Cynllun hwn. Rydym yn ymgynghori yn awr i sicrhau bod y Cynllun yn adlewyrchu’r hyn a fydd yn cael effaith gadarnhaol ar y sector addysg drydyddol ac ymchwil yng Nghymru yn eich tyb chi.

Rydym yn ceisio barn ynglŷn â’r Cynllun hwn gan bawb sydd â buddiant yn ein cynigion. Bydd y farn a’r safbwyntiau a gawn yn cael eu hystyried cyn i ni gyflwyno’r Cynllun i Weinidogion Cymru a, gyda’u cymeradwyaeth hwy, bydd y Cynllun yn cael ei gyhoeddi yn y Flwyddyn Newydd. Wedyn byddwn yn gweithio gyda chi i roi’r Cynllun ar waith a, gyda’n gilydd, byddwn yn creu newid parhaus a chadarnhaol i Gymru.

Ein Gweledigaeth

Byddwn yn cydweithio’n agos gyda’n partneriaid i alluogi system addysg drydyddol ac ymchwil sy’n canolbwyntio ar anghenion dysgwyr, cymdeithas a’r economi, gyda rhagoriaeth, cydraddoldeb ac ymgysylltu’n greiddiol iddi.

Ein huchelgeisiau hirdymor

Mae ein dyheadau’n uchelgeisiol – fel y dylent fod. Rydym yn bwriadu gwneud gwahaniaeth ac rydym yn glir ynglŷn â’r cyfleoedd sy’n bodoli. Ein disgwyliad ni yw y byddwn yn gwneud cynnydd sylweddol ar ein taflwybr tuag at ein huchelgeisiau ar gyfer llwyddiant dros gyfnod y Cynllun hwn, sy’n cynnwys:

Nod Sefydlu

Nod Strategol 1

Nod Strategol 2

Nod Strategol 3

Nod Strategol 4

Nod Strategol 5

Ymrwymiadau sefydlu:

  • Datblygu system reoleiddio ar sail risg i gyrraedd ein nodau strategol, gan barchu cenadaethau unigryw darparwyr.
  • Diffinio ein safle yng Nghymru a gweithio gyda phartneriaid ar draws y sector i adnabod cyfleoedd a heriau.

Ymrwymiadau twf:

  • Ymgynghori ynghylch system gyllido sy’n galluogi llwybrau dysgu eglur, pontio rhwydd, hyblygrwydd a safonau uchel.
  • Monitro’r modd y cydymffurfir â’r system reoleiddio.
  • Gwella systemau casglu data ac ystyried sut y gall y rhain sicrhau bod y ddarpariaeth yn cyd-fynd ag anghenion economaidd a chymdeithasol.


Ymrwymiadau sefydlu:

  • Sefydlu cod ymgysylltu â dysgwyr a fforwm llais dysgwyr.
  • Datblygu fforwm ar gyfer iechyd meddwl a llesiant, a chanllawiau ynghylch cynlluniau amddiffyn dysgwyr.
  • Nodi amodau rheoleiddiol sy’n hybu cyfle cyfartal ac yn lleihau bylchau mewn cyrhaeddiad.

Ymrwymiadau twf:

  • Creu amgylchedd sy’n cynyddu cyfranogiad, yn enwedig o grwpiau sy’n draddodiadol heb gynrychiolaeth ddigonol.
  • Darparu ar gyfer amgylchedd dysgu diogel a chynhwysol.
  • Hybu cyfleoedd ar gyfer dysgu, o bontio cyn-16 i ddysgu pob oed.


Ymrwymiadau sefydlu:

  • Datblygu cysylltiadau â diwydiant, canfod bylchau o ran sgiliau, dylanwadu ar y system sgiliau, a rhoi cyllid ar waith i ddiwallu’r angen.
  • Datblygu darpariaeth brentisiaethau Cymru, gan sicrhau safonau cymhwysedd galwedigaethol cadarn.
  • Hybu cenhadaeth ddinesig, gan annog dysgwyr a darparwyr i fod yn aelodau ymgysylltiol o’u cymunedau.

Ymrwymiadau twf:

  • Meithrin cydweithio i greu llwybrau dysgu cydlynol sy’n cyfrannu at economi gynaliadwy.
  • Hybu hyblygrwydd i alluogi dysgwyr i addasu eu sgiliau i amgylchedd sy’n newid trwy gydol eu bywydau.
  • Adolygu’r ddarpariaeth sgiliau sylfaenol.

Ymrwymiadau sefydlu:

  • Pennu trefniadau asesu ansawdd gan gydnabod amrywiaeth a blaenoriaethu safonau rhagorol.
  • Ymgynghori ynghylch dangosyddion perfformiad uchelgeisiol i ysgogi gwelliant parhaus.

Ymrwymiadau twf:

  • Darparu eglurder ynghylch safonau rhagorol, gan gydnabod bod mesuriadau o lwyddiant yn amrywio ym mhob rhan o’r sector.
  • Datblygu dulliau cyllido sy’n gallu dylanwadu ar welliant parhaus.
  • Dadansoddi deilliannau i sicrhau bod dysgu’n cael effaith gadarnhaol ar ddysgwyr, yr economi a chymdeithas.

Ymrwymiadau sefydlu:

  • Denu a chadw’r ymchwilwyr gorau o bob rhan o’r byd; cefnogi amgylchedd mwy amrywiol a chynhwysol.
  • Gweithio gyda chyrff perthnasol i dyfu sylfaen ymchwil Cymru trwy gynorthwyo darparwyr i sicrhau cyllid sydd ar gael.
  • Adnabod ffyrdd y gall effaith ymchwil gael ei mesur.

Ymrwymiadau twf:

  • Hybu gweithgarwch ymchwil ac arloesi sydd o fudd i Gymru a gweithio gyda darparwyr i ledaenu’r canlyniadau.
  • Hybu diwylliant o arloesi a chyfnewid gwybodaeth; hybu cydweithio gyda diwydiant a’r Llywodraeth.
  • Hybu cyfleoedd i fusnesau newydd yng Nghymru a sefydlir o ganlyniad i wybodaeth a gynhyrchwyd yng Nghymru.

Ymrwymiadau sefydlu:

  • Datblygu Strategaeth y Gymraeg i sicrhau bod Medr yn weithle dwyieithog.
  • Datblygu cynllun cenedlaethol sy’n cynyddu cyfleoedd ar gyfer dysgu ac asesu trwy gyfrwng y Gymraeg.

Ymrwymiadau twf:

  • Cydweithio i gefnogi cynnydd gyda’n strategaeth genedlaethol ar gyfer darpariaeth Gymraeg.
  • Hyrwyddo manteision dysgu Cymraeg i annog pobl i ddatblygu eu sgiliau.
  • Gweithio gyda’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol i ddylunio polisïau sy’n gwella darpariaeth cyfrwng Cymraeg.

Ffurfiwyd Medr ar 1 Awst 2024, gan uno timau o sefydliadau etifeddol, y maent i gyd yn dod ag arbenigedd a phrofiad yn eu maes eu hunain. Mae meithrin capasiti, datblygu tîm cydlynol ac effeithiol a chreu diwylliant sy’n meithrin ein gwerthoedd ac yn ysbrydoli ymddygiadau cadarnhaol yn hanfodol i sefydlu ein hegwyddorion gweithredu a dangos y ffordd y byddwn yn gweithio.

Gan hyrwyddo amrywiaeth a chynhwysiant, byddwn yn dod yn gyflogwr o ddewis, gan gefnogi datblygiad a llesiant ein pobl, a chan hybu creadigrwydd ac arloesi mewn amgylchedd gweithio deinamig a chynaliadwy. Byddwn yn sefydlu perthnasoedd â darparwyr a phartneriaid eraill sy’n seiliedig ar ymddiriedaeth a thryloywder ar y ddwy ochr ac, yn ysbryd partneriaeth gymdeithasol, byddwn yn cydweithio gyda phartneriaid i gyflawni canlyniadau.

Gwyddom fod gan sefydliadau cryf drefniadau llywodraethu cryf ac rydym yn deall ein cyfrifoldebau fel rheoleiddiwr i sicrhau mai felly y mae hi. Byddwn yn sefydlu system gofrestru ar gyfer addysg uwch erbyn 1 Awst 2026. Ar gyfer darparwyr eraill yn y sector addysg drydyddol, telerau ac amodau cyllido fydd y cyfrwng y byddwn yn ei ddefnyddio i arfer ein pwerau rheoleiddio. Bydd ein system reoleiddio, a fydd yn tanategu ein holl nodau strategol, yn cynnwys amodau mewn perthynas â llywodraethu a rheoli; ansawdd a pherfformiad; ymgysylltu â dysgwyr a’u hamddiffyn; lles staff a myfyrwyr; cyfle cyfartal; y Gymraeg; a chynaliadwyedd ariannol.

Rydym yn cydnabod y cyfleoedd y mae Medr yn eu darparu, trwy oruchwyliaeth ar y sector addysg drydyddol, ac mae ein gwaith eisoes wedi dechrau. Rydym yn ymrwymedig i arwain newid sy’n cael effaith fawr, ac o’r dechrau un byddwn yn ceisio gwella deilliannau a phrofiadau dysgwyr. Ni fyddwn yn osgoi trafodaeth agored a gonest, gan wybod bod newid yn ofynnol i wireddu manteision i unigolion, ein cymunedau, ein heconomi a chymdeithas.

Ymrwymiadau sefydlu

Byddwn yn datblygu system reoleiddio gymesur, ar sail risg, i gyrraedd ein nodau strategol erbyn 1 Awst 2026, a honno’n cael ei thanategu gan gofrestr addysg uwch a thelerau ac amodau cyllido ar gyfer rhannau eraill o’r sector addysg drydyddol, gan barchu ymreolaeth sefydliadol, rhyddid academaidd a chenadaethau unigryw darparwyr addysg drydyddol yng Nghymru.

Byddwn yn diwygio ein cynllun cydraddoldeb strategol i fod yn gyson â’n strategaeth pobl a diwylliant, i sicrhau bod tegwch, amrywiaeth a chynhwysiant yn cael eu gwreiddio ar draws Medr.

Byddwn yn diffinio ein safle yn nhirwedd addysgol, economaidd a chymdeithasol Cymru, gan sefydlu data a gwybodaeth sylfaenol i greu dadansoddiad cadarn o berfformiad cyfredol a blaenoriaethau ar gyfer gwella. Byddwn yn ymgysylltu â phartneriaid i adnabod cyfleoedd a heriau ar draws y sector addysg drydyddol.

Ymrwymiadau twf

Byddwn yn ymgynghori ynghylch system gyllido i gefnogi anghenion pob rhan o’r sector addysg drydyddol. Bydd hon yn hybu llwybrau dysgu eglur, pontio rhwydd, dysgu hyblyg, darpariaeth gynhwysfawr a safonau rhagorol o ran deilliannau dysgwyr i ddiwallu anghenion cyffredinol sector addysg drydyddol gydlynol o ansawdd da.

Ar sail risg, byddwn yn monitro’r modd y cydymffurfir â’r system reoleiddio, gan ddisgwyl i ddarparwyr yn y lle cyntaf gymryd cyfrifoldeb am eu perfformiad a’u strategaethau gwella eu hunain, a byddwn yn cymryd camau cymesur i ymyrryd lle canfyddir achos o ddiffyg cydymffurfio.

Byddwn yn adolygu’r ffordd yr ydym yn casglu data a gwybodaeth gan ddarparwyr ac yn datblygu cynlluniau i wella systemau a phrosesau casglu data sy’n lleihau biwrocratiaeth a llwyth gwaith i’r eithaf. Byddwn yn cynnal gwerthusiad cynhwysfawr o bob rhan o’r sector addysg drydyddol a’r sefyllfa ar y cyfan yng Nghymru i ddarparu sylfaen dystiolaeth gref ar gyfer ein prosesau cynllunio a phenderfynu ni ein hunain ac i ddylanwadu ar bolisi’r Llywodraeth.

Byddwn yn adolygu sut y gellir defnyddio systemau gwybodaeth data i werthuso sut y mae’r ddarpariaeth drydyddol yn cyd-fynd ag anghenion economaidd a chymdeithasol Cymru. Bydd hyn yn cynnwys craffu ar ddeilliannau dysgwyr ac adnabod anghydraddoldebau i oleuo gwelliant a bydd yn darparu’r gallu i ddwyn cymariaethau ar lefel genedlaethol a rhyngwladol. Bydd gennym ragdybiaeth o blaid tryloywder, gan gyhoeddi data ar berfformiad ar lefel y system a darparwyr.

Bydd Medr a’r darparwyr a gyllidir gennym yn gwneud llais ac anghenion ein dysgwyr yn gwbl ganolog i’n prosesau penderfynu, gan gynnwys dysgwyr mewn modd ystyrlon yn y broses o lunio eu haddysg, eu hyfforddiant a’u profiadau dysgu. Mae disgwyliadau dysgwyr yn newid, a rhaid i’r sector ei roi ei hun mewn sefyllfa i ymateb i’r disgwyliadau hynny.

Byddwn yn creu’r amodau sy’n galluogi dysgwyr i ddatblygu, fel y gallant gyflawni’r deilliant sy’n iawn iddynt hwy. Byddwn yn darparu cyfleoedd sy’n cydnabod amrywiaeth ein dysgwyr ac rydym yn ymrwymedig i ddileu rhwystrau i ddysgu. Bydd ein darparwyr yn ymgysylltu â rhieni a gwarcheidwaid i gefnogi dysgwyr, yn enwedig lle mae anghenion dysgu ychwanegol wedi cael eu hadnabod ar gyfer ein dysgwyr iau. Byddwn yn gweithio gyda phartneriaid i hybu llesiant, annog ein dysgwyr i fod â dyheadau mwy uchelgeisiol, ac yn cefnogi proses bontio lwyddiannus i mewn i fyd gwaith neu ddatblygiad llwyddiannus ym myd gwaith.

Mae dysgu gydol oes yn rheidrwydd mewn economi a chymdeithas sy’n newid yn gyflym. Ni all dysgu fod yn gyfyngedig mwyach i amser a dreulir mewn addysg orfodol – dylai dysgu gael ei gofleidio ar bob adeg mewn bywyd. Mae manteision dysgu gydol oes yn dra hysbys ac yn mynd y tu hwnt i fantais economaidd, gyda dysgu’n cael effaith gadarnhaol ar iechyd a llesiant unigolion a chymdeithas. Beth bynnag fo’r lefel dysgu neu’r math o ddysgu, boed yn ddysgu am y tro cyntaf, yn uwchsgilio, yn ailsgilio neu’n ymgymryd â dysgu anffurfiol mewn cymunedau, mae pob gweithgarwch dysgu’n cael effaith. Mae dyletswydd arnom i hybu cyfranogiad, a byddwn yn ceisio darparu seilwaith sy’n cynorthwyo dysgwyr i fynd ati i ddysgu ar unrhyw adeg yn eu bywydau, gan eu galluogi i ddod yn ddinasyddion gweithredol ac ymgysylltiol.

Ymrwymiadau sefydlu

Byddwn yn sefydlu cod ymgysylltu â dysgwyr a chanllawiau ynghylch cynlluniau amddiffyn dysgwyr fel rhan o’n fframwaith rheoleiddio erbyn 1 Awst 2026, gan gefnogi’r amrywiaeth o ddysgwyr fel eu bod i gyd yn cael cyfleoedd priodol i gael eu cynnwys a’u cynrychioli.

Byddwn yn datblygu fframwaith cyffredin ar gyfer iechyd meddwl a llesiant erbyn 1 Awst 2026, a fydd yn cadarnhau cyfle cyfartal ac yn cael ei gryfhau gan amodau rheoleiddiol i gefnogi lles staff a dysgwyr.

Byddwn yn nodi amodau rheoleiddiol i hybu cyfle cyfartal i gynyddu cyfranogiad, cefnogi cyfraddau cadw, lleihau bylchau mewn cyrhaeddiad a chefnogi deilliannau da i ddysgwyr o grwpiau heb gynrychiolaeth ddigonol, ni waeth pa rwystrau economaidd, diwylliannol, cymdeithasol a sefydliadol allent eu hwynebu.

Byddwn yn creu fforwm llais dysgwyr erbyn 1 Awst 2026 ac yn ceisio deall sut y gall yr amgylchedd y byddwn yn ei greu, gyda’i systemau ategol, ddylanwadu ar ddysgwyr i gyfranogi ac aros mewn addysg a hyfforddiant.

Ymrwymiadau twf

Byddwn yn ceisio sicrhau addysg ddiogel a chynhwysol o fewn y sector addysg drydyddol, gan ddefnyddio’r holl bwerau sydd ar gael. Byddwn yn ei gwneud yn ofynnol i ddarparwyr wneud ymrwymiadau i sicrhau bod gan ddysgwyr lwybrau hygyrch, effeithiol i geisio iawn am unrhyw broblem a allai godi.

Byddwn yn gweithio gyda dysgwyr a darparwyr i ddeall sut orau i sicrhau ymgysylltiad gweithredol â’u dysgu eu hunain gan ddysgwyr, gan wneud y gorau o’r holl gyfleoedd sydd ganddynt i wireddu eu potensial eu hunain.

Byddwn yn datblygu system sy’n annog yr holl ddysgwyr i ddod yn ddinasyddion ymgysylltiol, sy’n weithgar yn eu cymuned, ac yn hybu cyfleoedd i gyfranogi mewn rhaglenni symudedd allanol. Byddwn yn ceisio sicrhau bod dysgwyr a darparwyr yn rhannu’r hyn y maent wedi’i ddysgu – yn enwedig o’u gwaith ymchwil ac arloesi – gyda’u cymuned ac economi ehangach, ac yn gweithio gyda darparwyr i benderfynu sut orau y gellir mesur yr effaith.

Byddwn yn gweithio gyda phartneriaid i hyrwyddo manteision dysgu trwy gydol bywyd ac yn pennu targedau i gynyddu cyfranogiad. Byddwn yn hybu mynediad gan grwpiau sy’n draddodiadol heb gynrychiolaeth ddigonol mewn addysg drydyddol, yn enwedig y rhai a allai fod yn wynebu rhwystrau cymdeithasol, diwylliannol, economaidd neu sefydliadol i addysg.

Byddwn yn gweithio gyda phartneriaid i ddatblygu ffyrdd o annog dysgwyr cyn-16 i bontio’n esmwyth i addysg ôl-orfodol. Gan weithio gyda Llywodraeth Cymru a phartneriaid eraill, byddwn yn datblygu system sy’n cefnogi gostyngiad yn niferoedd y bobl nad ydynt mewn addysg, cyflogaeth, na hyfforddiant, gan bennu targedau sy’n gweithio tuag at y Cerrig Milltir Cenedlaethol a bennwyd gan Lywodraeth Cymru.

Mae gan addysg, hyfforddiant, ymchwil ac arloesi rôl ganolog o ran cyfrannu at ddatblygu economi gynaliadwy ac arloesol yng Nghymru. Globaleiddio, technoleg, awtomeiddio, deallusrwydd artiffisial, newid hinsawdd – rhaid i ddatblygiad gwybodaeth a sgiliau aros gyfuwch ag anghenion byd sy’n newid yn gyflym. Byddwn yn gweithio gyda chyflogwyr ac yn gwrando arnynt i ddeall y ddarpariaeth y mae ei hangen arnynt ar gyfer eu gweithlu ac yn datblygu system sy’n symleiddio mynediad at uwchsgilio neu ailsgilio i ateb y galw. Mae arnom eisiau cynorthwyo ein darparwyr i wneud defnydd effeithiol o dechnolegau sy’n newid, fel bod dysgwyr wedi’u harfogi ar gyfer diwydiannau a ffyrdd o weithio sy’n newid.

Gall galluoedd ymchwil y sector addysg drydyddol fod o gymorth i ddarparu gwybodaeth ar gyfer ein gofynion addysg a hyfforddiant, er mwyn i ni allu deall yn well beth fydd yr anghenion o ran sgiliau yn y dyfodol. Bydd ymwybyddiaeth o ymchwil ac arloesi’n cael ei hybu, bydd canlyniadau ymchwil yn cael eu rhannu, a bydd gwybodaeth yn cael ei rhoi ar waith yn ymarferol i’n galluogi i gefnogi economi gynaliadwy.

Bydd ein dyhead am gymdeithas fywiog a chynaliadwy’n cael ei wireddu trwy unigolion ymgysylltiol sy’n fodlon chwarae rhan bwysig yn natblygiad eu cymunedau. Bydd ein darparwyr yn annog dysgwyr a byddant hwy eu hunain yn hyrwyddo eu dysgu a’u hymchwil. Mae arnom eisiau i’r sector addysg drydyddol gael ei gydnabod fel partneriaid creadigol ac arloesol yn y broses o ddatblygu eu cymuned.

Bydd Medr yn gweithio gyda phartneriaid i ddarparu amgylchedd sy’n annog yr holl oedolion yng Nghymru i ddatblygu’r sgiliau a’r wybodaeth y mae eu hangen arnynt ar unrhyw adeg yn eu bywydau, i fyw bywyd boddhaus a chael effaith ar eu cymdeithas a’r economi. Bydd hyn yn galw am ddigon o adnoddau i ysgogi a chynnal y galw.

Mae’r amgylchedd dysgu’n gymhleth, a gwyddom nad yw llwybrau dysgu wastad yn eglur i ddysgwyr – boed ar ddechrau eu taith ddysgu, neu wrth iddynt gamu ymlaen drwyddi. Mae darparwyr wedi dweud wrthym bod arnom angen mwy o gydlyniad yn y sector addysg drydyddol, a byddwn yn rhoi anogaeth i gydweithio, gan werthfawrogi pob rhan o’r sector am ei chryfderau penodol, gan gofleidio amrywiaeth ymhlith cenadaethau. Bydd hyn yn arwain at lwybrau dysgu mwy cydlynol, yn ei gwneud yn rhwydd pontio o fewn y sector, yn darparu cyfleoedd ar gyfer dysgu hyblyg, ac yn hybu dysgu trwy gydol bywyd.

Ymrwymiadau sefydlu

Byddwn yn datblygu cysylltiadau cryf â busnesau, diwydiant, Partneriaethau Sgiliau Rhanbarthol a darparwyr i adnabod gofynion o ran sgiliau yn y dyfodol. Gan weithio gyda Cymwysterau Cymru a phartneriaid eraill, byddwn yn defnyddio’r wybodaeth hon i ddylanwadu ar y system sgiliau yng Nghymru, gan sicrhau datblygiad parhaus y cwricwlwm a phrofiad gwaith i baratoi dysgwyr i lwyddo. Gan weithio gyda darparwyr, byddwn yn hybu dull effeithiol o ddefnyddio cyllid i ddiwallu’r anghenion o ran sgiliau yn y dyfodol.

Gan weithio mewn partneriaeth gyda Llywodraeth Cymru ac eraill, byddwn yn diffinio sut y dylai darpariaeth brentisiaethau Cymru edrych i ddiwallu anghenion dysgwyr a’r economi yng Nghymru, yn hybu ymgysylltiad cryf â chyflogwyr, ac yn sicrhau safonau cymhwysedd galwedigaethol cadarn.

Byddwn yn dadansoddi gwahanol ffyrdd o gymhwyso cenhadaeth ddinesig ac ymgysylltu o fewn y sector addysg drydyddol, gan ganolbwyntio i ddechrau ar addysg uwch a phellach. Byddwn yn creu amodau sy’n annog dysgwyr i fod yn aelodau gwerthfawr o’u cymunedau lleol ac yn ddinasyddion ymgysylltiol, sy’n annog darparwyr i rannu eu dysgu, ac yn gweithio gyda darparwyr i benderfynu sut orau y gellir mesur yr effaith.

Ymrwymiadau twf

Byddwn yn datblygu amgylchedd addysg drydyddol sy’n galluogi dysgwyr i ddysgu trwy gydol eu bywydau, gan ysgogi dulliau hyblyg lle mae amser, lle a chymorth ar gyfer dysgu yn y cwestiwn.

Byddwn yn meithrin cydweithio rhwng darparwyr i greu llwybrau dysgu sy’n eglur, yn gydlynol ac yn hawdd dod o hyd i’r ffordd, sy’n hwyluso pontio rhwydd, sy’n cefnogi cyfle cyfartal a, gan weithio gyda chyflogwyr, byddwn yn sicrhau ein bod yn cefnogi llwybrau a fydd yn cyfrannu at economi gynaliadwy ac arloesol yng Nghymru.

Byddwn yn adolygu hyblygrwydd addysg oedolion yng nghyd-destun dysgu gydol oes a mwy o gyfranogiad, ac yn ystyried sut y dylai darpariaeth sgiliau sylfaenol gael ei chyflwyno i wella gweithgarwch caffael sgiliau ar draws y boblogaeth oedolion.

Byddwn yn cefnogi darpariaeth gwricwlaidd o ansawdd rhagorol i ateb y galw economaidd a chymdeithasol. Byddwn yn gweithio gyda chyflogwyr, partneriaid a darparwyr i hybu cyngor ac arweiniad gyrfaoedd o ansawdd da, gan godi dyheadau ar gyfer dysgu pellach ac ar gyfer datblygiad gyrfa mewn cyflogaeth sy’n gynhyrchiol, sydd â chyflog da ac sy’n foddhaus neu ddysgu pellach.

Mae Medr yn ymrwymedig i welliant parhaus safonau academaidd a galwedigaethol ac ansawdd y ddarpariaeth a bydd yn creu amgylchedd ac amodau ar gyfer pennu a chyrraedd safonau rhagorol o ran deilliannau dysgwyr. Byddwn yn monitro safonau cyflawniad, llwyddiant a phrofiad dysgwyr drwy’r sector cyfan a byddwn yn defnyddio ein pwerau rheoleiddio i ysgogi gwelliant parhaus.

Rydym yn cydnabod yr effaith y mae Covid-19 wedi’i chael ar addysg a hyfforddiant, ac ar ddeilliannau dysgwyr. Gwyddom, er y bu gwelliant mewn rhai meysydd, bod rhagor i’w wneud o hyd, yn syml i ddychwelyd at y safon deilliannau a gyflawnid cyn pandemig Covid-19. Mae angen i ni gyflymu’r adferiad mewn deilliannau a byddwn yn gweithio gyda darparwyr i bennu targedau uchelgeisiol ar gyfer deilliannau dysgwyr.

Byddwn yn cynorthwyo’r gweithlu addysg drydyddol i gael mynediad at ddysgu proffesiynol effeithiol, gan archwilio ffyrdd o rannu arfer gorau ac estyn addysgeg effeithiol ar draws y sector cyfan. Gan osgoi biwrocratiaeth ac ystyried llwyth gwaith yn ein ffyrdd o weithio, byddwn yn sicrhau bod y gweithlu’n gallu canolbwyntio ar ddiwallu anghenion dysgwyr a gwella deilliannau.

Byddwn yn datblygu systemau sy’n ein galluogi i holi data a gwybodaeth i ategu dulliau seiliedig-ar-dystiolaeth er mwyn ysgogi gwelliant parhaus. I gyflawni hyn, bydd angen i ni gymharu data mewn modd ystyrlon a deall sut y mae pob rhan o’r sector yn cyfrannu at gyrraedd ein nodau strategol ni a rhai Llywodraeth Cymru. Byddwn yn ceisio rhoi Cymru ar flaen y gad ym maes addysg drydyddol, hyfforddiant, ymchwil ac arloesi, gan sefydlu enw da’n rhyngwladol am ragoriaeth yn ansawdd y ddarpariaeth, profiad dysgwyr, a deilliannau dysgwyr sy’n diwallu anghenion economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol.

Ymrwymiadau sefydlu

Byddwn yn rhoi fframwaith ansawdd ar waith fel rhan o’n trefniadau rheoleiddio, erbyn 1 Awst 2026, a fydd yn cynnwys ffocws ar berfformiad sy’n ymwneud â phrofiad a deilliannau dysgwyr. Byddwn yn cydnabod yr anghenraid am drefniadau sy’n ymatebol i wahanol rannau o’r sector a byddwn yn adeiladu ar berthnasoedd â phartneriaid – yng Nghymru a’r tu allan i Gymru – sy’n rhan o asesu’r sefydliadau a reoleiddir gennym i ysgogi goruchwyliaeth gydlynol ar ansawdd.

Byddwn yn ymgynghori â darparwyr ar ddangosyddion perfformiad perthnasol, sy’n deillio o safonau sylfaenol, i hybu gwelliant parhaus, gan gydnabod amrywiaeth ein dysgwyr a’r ddarpariaeth, blaenoriaethu safonau deilliannau dysgwyr, a gweithredu’n gyflym lle nad yw safonau’n cael eu cyrraedd.

Ymrwymiadau twf

Byddwn yn hybu dealltwriaeth eglur am yr hyn y mae safonau rhagorol o ran deilliannau dysgwyr a darpariaeth o ansawdd da’n ei olygu ym mhob rhan o’r sector addysg drydyddol. Byddwn yn pennu targedau uchelgeisiol ar gyfer deilliannau a phrofiadau dysgwyr, gan gydnabod y bydd mesuriadau o lwyddiant a dangosyddion perfformiad yn amrywio gydag amgylchiadau dysgwyr ac mewn gwahanol rannau o’r sector.

Byddwn yn adolygu sut y gall modelau cyllido a chofrestru ddylanwadu ar gyflawni dangosyddion perfformiad, gan ganolbwyntio ar gyfrifoldeb pob darparwr i bennu a gwireddu eu huchelgeisiau eu hunain ar gyfer gwella’n barhaus. Byddwn yn sefydlu ffyrdd o fonitro, rheoli a gwella perfformiad y sector addysg drydyddol, gan ymyrryd fel y bo angen lle mae perfformiad islaw’r safonau trothwy a chan ddefnyddio ein pwerau cynnull a dylanwadu i hybu arloesi a gwelliant.

Byddwn yn dadansoddi deilliannau dysgwyr i sicrhau bod dysgu wedi cael effaith gadarnhaol ar ddyfodol dysgwyr, yr economi a chymdeithas a’i fod yn ein galluogi i ddeall pa mor dda y mae’r sector addysg drydyddol yn cynorthwyo Cymru i symud ymlaen gyda’r amcanion y mae’n dymuno’u cyflawni, gan fabwysiadu ymyriadau cymesur lle mae tystiolaeth yn dangos nad felly y mae hi.

Mae ymchwil ac arloesi’n gwneud cyfraniadau hanfodol at economi a chymdeithas Cymru. Mae ein systemau ymchwil ac arloesi’n gryf, ond rydym yn uchelgeisiol, ac mae arnom eisiau tyfu maint a rhagoriaeth y sylfaen ymchwil yng Nghymru, gan gydnabod ein cyfle fel un endid trydyddol i ategu ffocws ymchwil ac arloesi â datblygiad darpariaeth addysg a hyfforddiant..

Bydd cydweithio o fewn y sector addysg drydyddol, gyda chyflogwyr, y cyhoedd a’r trydydd sector a chymunedau, yn ogystal â chydweithio rhyngwladol, yn hybu ein huchelgeisiau i sicrhau y manteisir yn llawn ar effaith ein gweithgarwch ymchwil ac arloesi. Rydym yn cydnabod y cyfleoedd ar gyfer dull mwy systematig o hybu’r llwybrau lluosog rhwng ymchwil, yr economi a chymdeithas. Byddwn yn cefnogi meysydd lle ceir cryfder ac arbenigedd unigryw i adeiladu ymhellach arnynt mewn cymunedau, rhanbarthau, yn genedlaethol ac yn rhyngwladol.

Mae arnom eisiau i Gymru ddod yn adnabyddus am fod yn lle gwych i wneud ymchwil, am fod yn barod i dderbyn perthnasoedd newydd, a bod yn wlad sy’n uchel ei bri am ymchwil sy’n dwyn budd economaidd, diwylliannol a chymdeithasol cynaliadwy. Byddwn yn hybu cyfranogiad Cymreig mewn rhaglenni ymchwil cenedlaethol, Ewropeaidd a rhyngwladol.

Ymrwymiadau sefydlu

Byddwn yn hybu amgylcheddau ymchwil sy’n darparu diwylliant sy’n ategu uniondeb, amrywiaeth, cynwysoldeb, llesiant a pharch, gan ddenu a chadw’r ymchwilwyr gorau o bob rhan o’r byd, a chefnogi sylfaen ymchwil fwy amrywiol a chynhwysol.

Byddwn yn cydweithio’n agos gyda chyrff perthnasol sy’n gyfrifol am ymchwil ac arloesi ledled y DU, ac yn cynorthwyo ein darparwyr i gael mantais gystadleuol, i sicrhau cyfran fwy o gyllid sydd ar gael o ffynonellau cyhoeddus a phreifat, yn genedlaethol ac yn rhyngwladol, i dyfu’r sylfaen ymchwil yng Nghymru.

Byddwn yn adnabod sut y gallwn ddefnyddio data i fesur a dangos effaith y gwaith ymchwil ac arloesi a gyllidir gennym, ac yn adolygu sut yr ydym yn rhannu ein gwybodaeth a’n dysgu mewn cymunedau.

Ymrwymiadau twf

Byddwn yn hybu gweithgareddau ymchwil ac arloesi sydd â photensial i gael effaith gadarnhaol ar fywyd economaidd, cymdeithasol a diwylliannol Cymru, sy’n cynyddu i’r eithaf y cyfleoedd ar gyfer cydweithio sy’n canolbwyntio ar gryfderau ein sylfaen ymchwil, ac sy’n dangos dylanwad byd-eang.

Byddwn yn hybu diwylliant o arloesi a chyfnewid gwybodaeth drwyddi draw yn y sector addysg drydyddol, a byddwn yn hybu cydweithio gyda busnesau, buddsoddwyr ym myd diwydiant a’r Llywodraeth, i gyfrannu at wella cynhyrchiant yn ein heconomi a chyfrannu’n well at ddarparu cyflenwad cynaliadwy o sgiliau.

Byddwn yn gweithio gyda darparwyr i hybu cyfleoedd ar gyfer busnesau newydd, gan gynnwys cwmnïau deilliedig a mentrau cymdeithasol sy’n cael eu sefydlu, eu cynnal a’u tyfu yng Nghymru o ganlyniad i wybodaeth a gynhyrchwyd yng Nghymru.

Mae gan Medr rôl sylweddol o ran cyfrannu at uchelgais Llywodraeth Cymru i greu miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050. Mae dyletswydd arnom i ysgogi’r galw am ddysgu, a hybu cyfranogiad mewn dysgu trwy gyfrwng y Gymraeg ac i sicrhau digon o ddarpariaeth yn Gymraeg i ateb y galw.

Ein gweledigaeth yw llywio system addysg drydyddol sy’n cefnogi dysgu ar bob adeg mewn bywyd ar gyfer y Gymraeg ac un lle mae’r Gymraeg yn dod yn rhan annatod o’r patrwm o ddysgu gydol oes yng Nghymru. Byddwn yn cynllunio’n strategol, mewn partneriaeth gyda’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol fel ein person dynodedig o fewn y Ddeddf, i gynyddu a gwella’r ddarpariaeth o ran addysg ac asesu cyfrwng Cymraeg a’r modd y’u hyrwyddir.

Byddwn yn cofleidio ein rôl o fewn Bil y Gymraeg ac Addysg (Cymru). Byddwn yn gweithio gyda phartneriaid, gan gynnwys awdurdodau lleol, i ddatblygu a chyflawni Cynlluniau Iaith Gymraeg, a byddwn yn gweithio gyda darparwyr i gynnig llwybrau di-dor ar gyfer dysgwyr ar draws y sector trydyddol.

Ymrwymiadau sefydlu

Byddwn yn datblygu Strategaeth ar gyfer y Gymraeg i sicrhau bod Medr yn weithle dwyieithog lle gall staff, partneriaid a rhanddeiliaid ddefnyddio’u Cymraeg yn naturiol.

Byddwn yn gweithio gyda’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol, Cymwysterau Cymru a rhanddeiliaid eraill i ddatblygu cynllun cenedlaethol ar gyfer y Gymraeg ar draws y sector addysg drydyddol yn ei gyfanrwydd, gan alluogi llwybrau di-dor ar gyfer dysgu yn Gymraeg.

Ymrwymiadau twf

Byddwn yn monitro cynnydd o ran cyflawni ein strategaeth genedlaethol dros oes ein Cynllun Strategol, gan gydweithio i asesu cynnydd a gweithredu lle mae angen cefnogi cynnydd.

Ar y cyd â phartneriaid, byddwn yn hybu manteision dysgu Cymraeg er mwyn i fwy o bobl gael eu hannog i gofleidio’r Gymraeg ac i ddatblygu eu sgiliau Cymraeg trwy gydol eu bywydau.

Byddwn yn gweithio gyda’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol i ddylunio polisïau sy’n hybu ethos a diwylliant Cymraeg yn y sector addysg drydyddol, sy’n ehangu’r gyfran o’r gweithlu sy’n gallu addysgu trwy gyfrwng y Gymraeg, ac sy’n annog y gweithlu addysg drydyddol ehangach i ddatblygu eu sgiliau Cymraeg.

Meddyliwyd yn wreiddiol am Medr a’i swyddogaethau yn 2016: Tuag at 2030 – fframwaith ar gyfer datblygu system addysg ôl-orfodol o’r radd flaenaf i Gymru. Rhwng 2016 a’n sefydlu yn 2024, mae’r byd wedi mynd rhagddo. Mae gadael yr Undeb Ewropeaidd, pandemig Covid-19, goblygiadau newid hinsawdd, a rhyfela mewn gwledydd eraill wedi cael effaith sylweddol ar ein bywydau ac, at y diben hwn, ar addysg, hyfforddiant, ymchwil ac arloesi yng Nghymru.

Mae Deddf Addysg Drydyddol ac Ymchwil (Cymru) 2022 a sefydlodd Medr yn ei gwneud yn ofynnol paratoi Cynllun Strategol sy’n disgrifio sut y mae Medr yn bwriadu cyflawni un ar ddeg o ddyletswyddau strategol.

	

Sefydlwyd Medr fel un endid sydd â goruchwyliaeth ar y sector addysg drydyddol. Mae manteision bod ag un sefydliad sy’n gyfrifol am gynllunio, cyllido a rheoleiddio’r sector addysg drydyddol yn ymwneud â gallu creu llwybrau dysgu cydlynol ar draws y sector cyfan, gwella deilliannau a phrofiadau dysgwyr, ysgogi galw am y Gymraeg, sicrhau bod adnoddau’n cael eu defnyddio yn y ffordd fwyaf effeithlon o fewn cyfyngiadau cyllidebol cynyddol, a sicrhau bod addysg drydyddol yn cyd-fynd ag anghenion economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol Cymru yn y dyfodol.

Bydd cydlyniad gwell yn arwain at lwybrau dysgu a gyrfaol y mae’n hawdd dod o hyd i’r ffordd ar eu hyd, ac sy’n hybu ac yn hwyluso mwy o symudedd yn y sector. Bydd gwell hyblygrwydd a defnydd mwy arloesol o adnoddau o gymorth i sicrhau mwy o gyfranogiad, a bydd cyflogwyr a chymunedau’n cael budd o fwy o fynediad at gyfleoedd ar gyfer dysgu trwy gydol eu bywydau. Mae partneriaid wedi cefnogi hyn yn daer yn ein digwyddiadau ymgysylltu cynnar ac wedi dweud wrthym y bydd mwy o gydweithio a chael gwared ar gystadleuaeth ddiangen yn gwella cyfleoedd i ddysgwyr, a phrofiad dysgwyr.

Er eu bod yn ymfalchïo, fel y dylent, yn ansawdd yr addysg a hyfforddiant y maent yn eu cynnig, mae darparwyr yn cydnabod bod rhaid cael gwelliant pellach mewn deilliannau academaidd a galwedigaethol, a darpariaeth o ansawdd da ar lefel darparwyr unigol ac ar lefel y system. Bydd Medr yn sefydlu fframwaith perfformiad sy’n cydnabod holl ehangder cyfraniad y sector addysg drydyddol ac yn sefydlu modd i feincnodi perfformiad i wella deilliannau i unigolion a chymdeithas.

Mae ein digwyddiadau ymgysylltu cynnar wedi dangos y gallwn wneud mwy i frwydro yn erbyn anghydraddoldebau a sicrhau bod dysgwyr yn gallu cael mynediad at addysg a hyfforddiant ni waeth beth fo’r ffactorau cymdeithasol, diwylliannol, economaidd na sefydliadol. Amlygwyd fod cynaliadwyedd yn dyngedfennol, ac mae darparwyr yn cydnabod y pwysau ariannol cynyddol ar y sector. Mae partneriaid yn credu y gellir gwneud mwy i annog dysgwyr i ddysgu Cymraeg, a dysgu yn Gymraeg, gan hefyd gydnabod yr angen i gynyddu nifer y bobl sy’n gallu addysgu trwy gyfrwng y Gymraeg. Mae Llywodraeth Cymru wedi pennu uchelgais i greu miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050, ac yn ddiweddar mae wedi cyhoeddi Bil y Gymraeg ac Addysg (Cymru). Mae hwn yn amcanu at roi’r cyfle i bob plentyn yng Nghymru ddod yn siaradwr Cymraeg, a chynorthwyo pobl o bob oed i ddysgu Cymraeg, neu i ddatblygu’r sgiliau Cymraeg sydd ganddynt yn barod. Ystyrir bod cydweithio yn y sector yn un o’r dulliau allweddol er mwyn gwireddu’r cyfleoedd hyn.

Byddwn yn gwella’r modd y cesglir ac y dadansoddir data ar draws y sector trydyddol yn ei gyfanrwydd i’w gwneud yn bosibl craffu, i danategu prosesu penderfynu, ac i wella atebolrwydd. Bydd hyn yn darparu gwybodaeth seiliedig-ar-dystiolaeth sy’n ofynnol i wneud penderfyniadau strategol a llunio polisïau a bydd yn cael ei ddefnyddio i ddarparu dadansoddiad a rhoi cyngor i Lywodraeth Cymru a phartneriaid eraill. Rydym yn cydnabod yr angen i gynyddu incwm ac effeithiolrwydd ariannol i’r eithaf yn wyneb pwysau cyllidol cynyddol a byddwn yn ystyried sut y gellir cryfhau atebolrwydd trwy gysylltu cyllid â pherfformiad a deilliannau dysgu.

Mae’n glir i ni y gall cynllunio strategol gwell ar draws y sector addysg drydyddol yn ei gyfanrwydd sicrhau bod darpariaeth a deilliannau’n cyd-fynd yn well ag anghenion economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol Cymru yn y dyfodol. Byddwn yn ehangu maint a rhagoriaeth ein hymchwil, gan roi anogaeth ar gyfer arloesi cydweithredol. Byddwn yn gweithio gyda phartneriaid i sicrhau bod y sgiliau a ddarperir yn cyfateb i anghenion economaidd a chymdeithasol. Bydd disgwyl i’r holl ddarparwyr gyfrannu i’w cymuned a’u cymdeithas trwy ymgysylltu dinesig, gan wella llesiant economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol Cymru.

Mae gennym sylfaen ymchwil gref, a gweledigaeth y bydd ein hymchwil yn hybu cynhyrchiant ym Musnesau Cymru ac y bydd yn fyd-eang o ran ei golygwedd. Yn dilyn colli mynediad at Gronfeydd Datblygu Rhanbarthol Ewrop, mae angen i ymchwilwyr ac arloeswyr chwilio am ffynonellau cyllid eraill a chydweithio ledled y DU ac yn rhyngwladol. Bydd angen i weithgarwch ymchwil ymateb i heriau sy’n benodol i’r rhanbarth lleol, gan ennyn ymgysylltiad cymunedau lleol i greu datrysiadau newydd, a bydd eu gwaith yn cael ei ddeall a’i werthfawrogi gan y gymuned leol gyda pherthnasedd ledled Cymru, y DU a’r byd.

Mae ein cylch gwaith yn uchelgeisiol – ac rydym yn hyderus y gallwn wireddu ein gweledigaeth. Ond rydym hefyd yn ymwybodol o faint yr heriau economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol sy’n ein hwynebu.

Demograffeg: Er bod y boblogaeth yng Nghymru’n tyfu, mae ein poblogaeth yn heneiddio. Dengys yr amcangyfrifon diweddaraf fod 893,383 o bobl 60 oed a throsodd yn byw yng Nghymru, ac y rhagwelir y bydd y nifer yma’n codi i 1,004,861 (31% o’r boblogaeth) erbyn 2031 – yn union ar ôl diwedd oes y Cynllun hwn. Hefyd, mae’r gyfradd anweithgarwch economaidd yng Nghymru’n uchel, sef 20.3% (heb gynnwys myfyrwyr) ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben ym mis Mawrth 2024. Mae’r ddau ffactor yn dwyn goblygiadau canlyniadol a thaer ar gyfer caffael a datblygu sgiliau.

Tegwch: Gwyddom ein bod yn wynebu heriau cymdeithas anghyfartal, gan gydnabod bod rhwystrau i fynediad at addysg, a bod profiad a chyrhaeddiad yn gallu amrywio gan ddibynnu ar ffactorau cymdeithasol, diwylliannol, economaidd neu sefydliadol. Mae ein Cynllun Cydraddoldeb Strategol yn tanategu ein nodau strategol, ac yn ystyried goblygiadau anghydraddoldebau, mynediad a chydraddoldeb deilliannau. Rydym yn ymwybodol o anghydraddoldebau sy’n deillio o natur wledig Cymru, a chydag 80% o Gymru’n wledig, mae traean o’r boblogaeth gyfan yn byw mewn ardaloedd gwledig. Daw hyn â heriau yn ei sgîl i sicrhau tegwch mewn darpariaeth addysgol yn ddaearyddol.

Cymwysterau: Mae cyfran yr oedolion o oedran gweithio yng Nghymru sydd heb unrhyw gymwysterau’n rhy uchel, sef 7.9% yn ôl yr amcangyfrif yn 2023 o’i gymharu â tharged gan Lywodraeth Cymru o 5% neu lai ym mhob awdurdod lleol erbyn 2050. Mae’r ffigwr hwn yn amrywio fesul ardal awdurdod lleol yng Nghymru, gan ddatgelu anghyfartaledd rhanbarthol. Hefyd, mae cyfran yr oedolion o oedran gweithio sydd â chymwysterau hyd at lefel 3 neu uwch yn rhy isel, sef 67.4% yn ôl yr amcangyfrif yn 2023 o’i gymharu â tharged gan Lywodraeth Cymru o 75% erbyn 2050. Mae cyfran yr oedolion o oedran gweithio â chymwysterau ar lefel 4 ac uwch yn is yng Nghymru na’r DU gyfan. Mae cyfran y bobl ifanc nad ydynt mewn cyflogaeth, addysg na hyfforddiant yn dal i fod yn uchel, sef 14.2%, ac yn uwch na’r targed o 10% a bennwyd gan Lywodraeth Cymru ar gyfer 2050.

Cyfraddau Cyfranogiad a Llwyddo: Ceir peth tystiolaeth bod deilliannau neu gyfraddau llwyddo dysgwyr yn gwella yn dilyn pandemig Covid-19, ond dengys y data diweddaraf sydd ar gael fod cyfraddau llwyddo ar gyfer y rhan fwyaf o rannau o’r sector addysg drydyddol yn dal i fod islaw lefelau 2019. Mae cyfraddau cyfranogiad mewn addysg oedolion (a fesurir yn ôl y rhai sydd wedi bod wrthi’n dysgu dros y tair blynedd ddiwethaf) yng Nghymru’n is nag yn unrhyw wlad arall yn y DU, ac yn yr un modd mae gennym y cyfranogiad isaf mewn addysg uwch o blith holl wledydd y DU.

Sgiliau: Mae cyflogwyr yng Nghymru’n aml yn cyfeirio at ddiffygion sgiliau fel un o’r materion allweddol sy’n rhwystro cynnydd. Roedd cyfran y cyflogwyr a ddwedodd fod ganddynt swyddi gwag yn 2022 yn 22%, gydag 14% yn dweud bod ganddynt fylchau sgiliau yn eu gweithlu presennol. Mae cyflogwyr yn disgrifio anghenion am gymysgedd o sgiliau technegol, ymarferol a meddal, ac yn dweud wrthym bod angen i ni ymateb yn gyflymach i gyflymder datblygiadau digidol, deallusrwydd artiffisial, awtomeiddio a’r sgiliau newydd a fydd yn ategu ein taith dyngedfennol i sero net. Mae cynhyrchiant, y dylanwedir arno’n rhannol gan addysg a sgiliau, yn is yng Nghymru nag yn unrhyw wlad neu ranbarth arall yn y DU. Mae cystadlu mewn economi fyd-eang lle mae gwledydd yn fwyfwy cydgysylltiedig yn galw am fwy o arloesi a gallu i ddysgu ac addasu sgiliau trwy gydol ein bywydau.

Y Daith i Sero Net: Datganodd Llywodraeth Cymru ei bod hi’n Argyfwng ar yr Hinsawdd yn 2019, ac mae ei Chynllun Gweithredu Sgiliau Sero Net yn disgrifio newidiadau y mae eu hangen yn ein system sgiliau a chamau gweithredu allweddol sy’n ofynnol i gynorthwyo busnesau a dysgwyr i gyflawni proses bontio gyfiawn i sero net. Mae hyn yn her i Medr ac i’r darparwyr yr ydym yn eu cyllido, ond mae angen i ni sicrhau ein bod yn gwneud y gwahaniaeth mwyaf posibl er budd cenedlaethau dysgwyr yn awr ac yn y dyfodol.

Cyfyngiadau Cyllidol: Yn olaf, gwyddom fod angen i ni weithredu mewn cyd-destun cyllidol lle ceir straen ar bwrs y wlad, lle mae darparwyr addysg drydyddol yn wynebu heriau ariannol, a lle ceir cystadleuaeth yng Nghymru ac yn y DU am gyllid cyhoeddus ac i ddenu dysgwyr. Mae cyllidebau llywodraethau dan bwysau oherwydd galwadau cynyddol ar wasanaethau cyhoeddus megis ar iechyd a gofal cymdeithasol, ochr yn ochr â’r angen am fesurau adferiad economaidd yn dilyn y pandemig. O ganlyniad mae cyllidebau darparwyr trydyddol dan bwysau hefyd.

Rydym yn atebol am fuddsoddiad sylweddol gan y Llywodraeth i gefnogi’r sector addysg drydyddol. Bydd angen i ni wneud penderfyniadau ystyriol ynglŷn â gwariant i gael y gwerth gorau am arian, monitro cynaliadwyedd ariannol y darparwyr yr ydym yn eu cyllido, a bod yn realistig wrth alinio maint a chyflymder ein huchelgeisiau â’r adnoddau sydd ar gael. Ni fyddwn yn gallu gwneud popeth y byddem yn dymuno ei wneud, nac y byddai ein partneriaid a darparwyr yn dymuno i ni ei wneud, i gyd ar unwaith. Bydd angen i ni flaenoriaethu’n ofalus, o fewn yr adnoddau sydd ar gael i ni, pa gamau y gallwn ni eu cymryd a fydd yn cael yr effaith fwyaf ar symud tuag at ein nod.

Datblygwyd ein Cynllun yng nghyd-destun y cyfleoedd a’r heriau hyn. Mae’n ymateb i’n dyletswyddau strategol a’r Datganiad o Flaenoriaethau, gan ddisgrifio nod sefydlu a phum nod strategol. Mae ein nod sefydlu’n disgrifio’r ymrwymiadau allweddol o ran seilwaith y mae’n ofynnol iddynt fod yn eu lle i roi cymorth i gyrraedd yr holl nodau strategol. Mae pob un o’n nodau’n mynegi ymrwymiadau sefydlu, y mae angen i ni eu cyflawni yn y ddwy flynedd gyntaf, ac ymrwymiadau twf, y byddwn yn gweithio tuag atynt yn ystod oes Cynllun Strategol 2025-2030.

Sefydlwyd Medr fel un endid sydd â goruchwyliaeth ar y sector addysg drydyddol. Mae manteision bod ag un sefydliad sy’n gyfrifol am gynllunio, cyllido a rheoleiddio’r sector addysg drydyddol yn ymwneud â gallu creu llwybrau dysgu cydlynol ar draws y sector cyfan, gwella deilliannau a phrofiadau dysgwyr, ysgogi galw am y Gymraeg, sicrhau bod adnoddau’n cael eu defnyddio yn y ffordd fwyaf effeithlon o fewn cyfyngiadau cyllidebol cynyddol, a sicrhau bod addysg drydyddol yn cyd-fynd ag anghenion economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol Cymru yn y dyfodol.

Bydd cydlyniad gwell yn arwain at lwybrau dysgu a gyrfaol y mae’n hawdd dod o hyd i’r ffordd ar eu hyd, ac sy’n hybu ac yn hwyluso mwy o symudedd yn y sector. Bydd gwell hyblygrwydd a defnydd mwy arloesol o adnoddau o gymorth i sicrhau mwy o gyfranogiad, a bydd cyflogwyr a chymunedau’n cael budd o fwy o fynediad at gyfleoedd ar gyfer dysgu trwy gydol eu bywydau. Mae partneriaid wedi cefnogi hyn yn daer yn ein digwyddiadau ymgysylltu cynnar ac wedi dweud wrthym y bydd mwy o gydweithio a chael gwared ar gystadleuaeth ddiangen yn gwella cyfleoedd i ddysgwyr, a phrofiad dysgwyr.

Er eu bod yn ymfalchïo, fel y dylent, yn ansawdd yr addysg a hyfforddiant y maent yn eu cynnig, mae darparwyr yn cydnabod bod rhaid cael gwelliant pellach mewn deilliannau academaidd a galwedigaethol, a darpariaeth o ansawdd da ar lefel darparwyr unigol ac ar lefel y system. Bydd Medr yn sefydlu fframwaith perfformiad sy’n cydnabod holl ehangder cyfraniad y sector addysg drydyddol ac yn sefydlu modd i feincnodi perfformiad i wella deilliannau i unigolion a chymdeithas.

Mae ein digwyddiadau ymgysylltu cynnar wedi dangos y gallwn wneud mwy i frwydro yn erbyn anghydraddoldebau a sicrhau bod dysgwyr yn gallu cael mynediad at addysg a hyfforddiant ni waeth beth fo’r ffactorau cymdeithasol, diwylliannol, economaidd na sefydliadol. Amlygwyd fod cynaliadwyedd yn dyngedfennol, ac mae darparwyr yn cydnabod y pwysau ariannol cynyddol ar y sector. Mae partneriaid yn credu y gellir gwneud mwy i annog dysgwyr i ddysgu Cymraeg, a dysgu yn Gymraeg, gan hefyd gydnabod yr angen i gynyddu nifer y bobl sy’n gallu addysgu trwy gyfrwng y Gymraeg. Mae Llywodraeth Cymru wedi pennu uchelgais i greu miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050, ac yn ddiweddar mae wedi cyhoeddi Bil y Gymraeg ac Addysg (Cymru). Mae hwn yn amcanu at roi’r cyfle i bob plentyn yng Nghymru ddod yn siaradwr Cymraeg, a chynorthwyo pobl o bob oed i ddysgu Cymraeg, neu i ddatblygu’r sgiliau Cymraeg sydd ganddynt yn barod. Ystyrir bod cydweithio yn y sector yn un o’r dulliau allweddol er mwyn gwireddu’r cyfleoedd hyn.

Byddwn yn gwella’r modd y cesglir ac y dadansoddir data ar draws y sector trydyddol yn ei gyfanrwydd i’w gwneud yn bosibl craffu, i danategu prosesu penderfynu, ac i wella atebolrwydd. Bydd hyn yn darparu gwybodaeth seiliedig-ar-dystiolaeth sy’n ofynnol i wneud penderfyniadau strategol a llunio polisïau a bydd yn cael ei ddefnyddio i ddarparu dadansoddiad a rhoi cyngor i Lywodraeth Cymru a phartneriaid eraill. Rydym yn cydnabod yr angen i gynyddu incwm ac effeithiolrwydd ariannol i’r eithaf yn wyneb pwysau cyllidol cynyddol a byddwn yn ystyried sut y gellir cryfhau atebolrwydd trwy gysylltu cyllid â pherfformiad a deilliannau dysgu.

Mae’n glir i ni y gall cynllunio strategol gwell ar draws y sector addysg drydyddol yn ei gyfanrwydd sicrhau bod darpariaeth a deilliannau’n cyd-fynd yn well ag anghenion economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol Cymru yn y dyfodol. Byddwn yn ehangu maint a rhagoriaeth ein hymchwil, gan roi anogaeth ar gyfer arloesi cydweithredol. Byddwn yn gweithio gyda phartneriaid i sicrhau bod y sgiliau a ddarperir yn cyfateb i anghenion economaidd a chymdeithasol. Bydd disgwyl i’r holl ddarparwyr gyfrannu i’w cymuned a’u cymdeithas trwy ymgysylltu dinesig, gan wella llesiant economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol Cymru.

Mae gennym sylfaen ymchwil gref, a gweledigaeth y bydd ein hymchwil yn hybu cynhyrchiant ym Musnesau Cymru ac y bydd yn fyd-eang o ran ei golygwedd. Yn dilyn colli mynediad at Gronfeydd Datblygu Rhanbarthol Ewrop, mae angen i ymchwilwyr ac arloeswyr chwilio am ffynonellau cyllid eraill a chydweithio ledled y DU ac yn rhyngwladol. Bydd angen i weithgarwch ymchwil ymateb i heriau sy’n benodol i’r rhanbarth lleol, gan ennyn ymgysylltiad cymunedau lleol i greu datrysiadau newydd, a bydd eu gwaith yn cael ei ddeall a’i werthfawrogi gan y gymuned leol gyda pherthnasedd ledled Cymru, y DU a’r byd.

Mae ein cylch gwaith yn uchelgeisiol – ac rydym yn hyderus y gallwn wireddu ein gweledigaeth. Ond rydym hefyd yn ymwybodol o faint yr heriau economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol sy’n ein hwynebu.

Demograffeg: Er bod y boblogaeth yng Nghymru’n tyfu, mae ein poblogaeth yn heneiddio. Dengys yr amcangyfrifon diweddaraf fod 893,383 o bobl 60 oed a throsodd yn byw yng Nghymru, ac y rhagwelir y bydd y nifer yma’n codi i 1,004,861 (31% o’r boblogaeth) erbyn 2031 – yn union ar ôl diwedd oes y Cynllun hwn. Hefyd, mae’r gyfradd anweithgarwch economaidd yng Nghymru’n uchel, sef 20.3% (heb gynnwys myfyrwyr) ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben ym mis Mawrth 2024. Mae’r ddau ffactor yn dwyn goblygiadau canlyniadol a thaer ar gyfer caffael a datblygu sgiliau.

Tegwch: Gwyddom ein bod yn wynebu heriau cymdeithas anghyfartal, gan gydnabod bod rhwystrau i fynediad at addysg, a bod profiad a chyrhaeddiad yn gallu amrywio gan ddibynnu ar ffactorau cymdeithasol, diwylliannol, economaidd neu sefydliadol. Mae ein Cynllun Cydraddoldeb Strategol yn tanategu ein nodau strategol, ac yn ystyried goblygiadau anghydraddoldebau, mynediad a chydraddoldeb deilliannau. Rydym yn ymwybodol o anghydraddoldebau sy’n deillio o natur wledig Cymru, a chydag 80% o Gymru’n wledig, mae traean o’r boblogaeth gyfan yn byw mewn ardaloedd gwledig. Daw hyn â heriau yn ei sgîl i sicrhau tegwch mewn darpariaeth addysgol yn ddaearyddol.

Cymwysterau: Mae cyfran yr oedolion o oedran gweithio yng Nghymru sydd heb unrhyw gymwysterau’n rhy uchel, sef 7.9% yn ôl yr amcangyfrif yn 2023 o’i gymharu â tharged gan Lywodraeth Cymru o 5% neu lai ym mhob awdurdod lleol erbyn 2050. Mae’r ffigwr hwn yn amrywio fesul ardal awdurdod lleol yng Nghymru, gan ddatgelu anghyfartaledd rhanbarthol. Hefyd, mae cyfran yr oedolion o oedran gweithio sydd â chymwysterau hyd at lefel 3 neu uwch yn rhy isel, sef 67.4% yn ôl yr amcangyfrif yn 2023 o’i gymharu â tharged gan Lywodraeth Cymru o 75% erbyn 2050. Mae cyfran yr oedolion o oedran gweithio â chymwysterau ar lefel 4 ac uwch yn is yng Nghymru na’r DU gyfan. Mae cyfran y bobl ifanc nad ydynt mewn cyflogaeth, addysg na hyfforddiant yn dal i fod yn uchel, sef 14.2%, ac yn uwch na’r targed o 10% a bennwyd gan Lywodraeth Cymru ar gyfer 2050.

Cyfraddau Cyfranogiad a Llwyddo: Ceir peth tystiolaeth bod deilliannau neu gyfraddau llwyddo dysgwyr yn gwella yn dilyn pandemig Covid-19, ond dengys y data diweddaraf sydd ar gael fod cyfraddau llwyddo ar gyfer y rhan fwyaf o rannau o’r sector addysg drydyddol yn dal i fod islaw lefelau 2019. Mae cyfraddau cyfranogiad mewn addysg oedolion (a fesurir yn ôl y rhai sydd wedi bod wrthi’n dysgu dros y tair blynedd ddiwethaf) yng Nghymru’n is nag yn unrhyw wlad arall yn y DU, ac yn yr un modd mae gennym y cyfranogiad isaf mewn addysg uwch o blith holl wledydd y DU.

Sgiliau: Mae cyflogwyr yng Nghymru’n aml yn cyfeirio at ddiffygion sgiliau fel un o’r materion allweddol sy’n rhwystro cynnydd. Roedd cyfran y cyflogwyr a ddwedodd fod ganddynt swyddi gwag yn 2022 yn 22%, gydag 14% yn dweud bod ganddynt fylchau sgiliau yn eu gweithlu presennol. Mae cyflogwyr yn disgrifio anghenion am gymysgedd o sgiliau technegol, ymarferol a meddal, ac yn dweud wrthym bod angen i ni ymateb yn gyflymach i gyflymder datblygiadau digidol, deallusrwydd artiffisial, awtomeiddio a’r sgiliau newydd a fydd yn ategu ein taith dyngedfennol i sero net. Mae cynhyrchiant, y dylanwedir arno’n rhannol gan addysg a sgiliau, yn is yng Nghymru nag yn unrhyw wlad neu ranbarth arall yn y DU. Mae cystadlu mewn economi fyd-eang lle mae gwledydd yn fwyfwy cydgysylltiedig yn galw am fwy o arloesi a gallu i ddysgu ac addasu sgiliau trwy gydol ein bywydau.

Y Daith i Sero Net: Datganodd Llywodraeth Cymru ei bod hi’n Argyfwng ar yr Hinsawdd yn 2019, ac mae ei Chynllun Gweithredu Sgiliau Sero Net yn disgrifio newidiadau y mae eu hangen yn ein system sgiliau a chamau gweithredu allweddol sy’n ofynnol i gynorthwyo busnesau a dysgwyr i gyflawni proses bontio gyfiawn i sero net. Mae hyn yn her i Medr ac i’r darparwyr yr ydym yn eu cyllido, ond mae angen i ni sicrhau ein bod yn gwneud y gwahaniaeth mwyaf posibl er budd cenedlaethau dysgwyr yn awr ac yn y dyfodol.

Cyfyngiadau Cyllidol: Yn olaf, gwyddom fod angen i ni weithredu mewn cyd-destun cyllidol lle ceir straen ar bwrs y wlad, lle mae darparwyr addysg drydyddol yn wynebu heriau ariannol, a lle ceir cystadleuaeth yng Nghymru ac yn y DU am gyllid cyhoeddus ac i ddenu dysgwyr. Mae cyllidebau llywodraethau dan bwysau oherwydd galwadau cynyddol ar wasanaethau cyhoeddus megis ar iechyd a gofal cymdeithasol, ochr yn ochr â’r angen am fesurau adferiad economaidd yn dilyn y pandemig. O ganlyniad mae cyllidebau darparwyr trydyddol dan bwysau hefyd.

Rydym yn atebol am fuddsoddiad sylweddol gan y Llywodraeth i gefnogi’r sector addysg drydyddol. Bydd angen i ni wneud penderfyniadau ystyriol ynglŷn â gwariant i gael y gwerth gorau am arian, monitro cynaliadwyedd ariannol y darparwyr yr ydym yn eu cyllido, a bod yn realistig wrth alinio maint a chyflymder ein huchelgeisiau â’r adnoddau sydd ar gael. Ni fyddwn yn gallu gwneud popeth y byddem yn dymuno ei wneud, nac y byddai ein partneriaid a darparwyr yn dymuno i ni ei wneud, i gyd ar unwaith. Bydd angen i ni flaenoriaethu’n ofalus, o fewn yr adnoddau sydd ar gael i ni, pa gamau y gallwn ni eu cymryd a fydd yn cael yr effaith fwyaf ar symud tuag at ein nod.

Datblygwyd ein Cynllun yng nghyd-destun y cyfleoedd a’r heriau hyn. Mae’n ymateb i’n dyletswyddau strategol a’r Datganiad o Flaenoriaethau, gan ddisgrifio nod sefydlu a phum nod strategol. Mae ein nod sefydlu’n disgrifio’r ymrwymiadau allweddol o ran seilwaith y mae’n ofynnol iddynt fod yn eu lle i roi cymorth i gyrraedd yr holl nodau strategol. Mae pob un o’n nodau’n mynegi ymrwymiadau sefydlu, y mae angen i ni eu cyflawni yn y ddwy flynedd gyntaf, ac ymrwymiadau twf, y byddwn yn gweithio tuag atynt yn ystod oes Cynllun Strategol 2025-2030.

Nid yw Medr yn darparu addysg a hyfforddiant – mae’n hwyluso’r broses o’u darparu, gan oruchwylio, cyllido, a rheoleiddio. Gwyddom mai dim ond trwy gydweithio y gallwn wireddu’r weledigaeth yn y Cynllun.

Dros y 5 mlynedd nesaf, byddwn yn cydweithio gyda phartneriaid i gyflawni ein Cynllun a bydd ein Bwrdd yn adolygu’r cynnydd yn erbyn ein nodau ac ymrwymiadau, gan adrodd yn flynyddol wrth Weinidogion Cymru. Y Cynllun fydd y sail ar gyfer cyfres o gynlluniau gweithredol a fydd yn cynnwys camau gweithredu a fframiau amser mwy penodol ac yn goleuo’r modd y dyrennir ein hadnoddau. Bydd y cynlluniau gweithredol hyn yn cael eu mireinio i gynnwys dangosyddion perfformiad, yn seiliedig ar ddata sylfaenol cadarn, i ysgogi gwelliant parhaus yn y sector addysg drydyddol.

Erbyn diwedd oes y Cynllun hwn, byddwn wedi:

  • sefydlu fforwm llais dysgwyr
  • sefydlu cod ymgysylltu â dysgwyr
  • datblygu fframwaith cyffredin ar gyfer iechyd meddwl a llesiant
  • sefydlu fframwaith ar gyfer asesu a gwella ansawdd
  • datblygu system reoleiddio, a weithredir trwy gofrestru, neu delerau ac amodau cyllido
  • sefydlu data a gwybodaeth sylfaenol, y bydd dangosyddion perfformiad wedi deillio ohonynt gan gael eu pennu gennym
  • datblygu model cyllido sy’n hybu deilliannau a phrofiad rhagorol ar gyfer dysgwyr, sydd o fudd i’n heconomi a’n cymdeithas
  • datblygu cynllun cenedlaethol ar gyfer y Gymraeg o fewn y sector addysg drydyddol

Rydym yn ceisio adborth i gael gwybod a yw ein nodau ac ymrwymiadau strategol arfaethedig yn adlewyrchu’r hyn a fydd yn cael effaith gadarnhaol ar y sector addysg drydyddol ac ymchwil yng Nghymru yn eich tyb chi. Mae arnom eisiau eich barn chi am yr effaith y byddant yn ei chael ar ein heconomi, diwylliant, amgylchedd a chymdeithas.

Tudalen Ymgynghoriad ar ein Cynllun Strategol

Gallwch danysgrifio i ddiweddariadau i fod y cyntaf i wybod am ein cyhoeddiadau, ein newyddion a’n cyfleoedd swydd. 

Tanysgrifio